фія́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

Травяністая расліна сямейства фіялкавых з фіялетавымі або жоўтымі, белымі ці рознакаляровымі пахучымі кветкамі.

|| прым. фія́лкавы, -ая, -ае.

Ф. пах.

Сямейства фіялкавых (наз.).

Фіялкавы корань — карнявішча некаторых відаў касачоў, у склад якіх уваходзіць эфірнае масла.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ХВАЛЯМÉР, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У радыётэхніцы: прыбор для вымярэння даўжыні элекграмагнітных хваль або частаты электрамагнітных ваганняў.

2. У марской справе: прыбор для вызначэння вышыні, даўжыні і перыяду, а таксама хуткасці і напрамку распаўсюджання марскіх хваль.

|| прым. хвалямéрны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

цётка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Бацькава або матчына сястра; жонка дзядзькі.

2. Жанчына наогул (часцей пажылая; разм.).

|| ласк. цётачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. і цётухна, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

|| прым. цётчын, -а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

цуг, -а, м.

1. Доўгі рад, чарада жывёл, птушак, машын і пад., якія рухаюцца адзін за адным.

Жураўліны ц.

Ц. вагонаў.

2. Запрэжка, у якой коні (валы і пад.) ідуць гужам або парамі адзін за адным.

|| прым. цугавы́, -а́я, -о́е.

Цугавая запрэжка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

штурха́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Дэталь, прыстасаванне для падштурхоўвання чаго-н. (спец.).

Ш. клапана.

2. Дапаможны паравоз у хвасце цягніка або самаходнае судна, якое штурханнем рухае баржы (спец.).

3. перан. Чалавек, якому даручана падштурхнуць, паскорыць патрэбную ў дадзены момант справу (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

эмігра́цыя, -і, ж.

1. Добраахвотнае або вымушанае перасяленне са сваёй радзімы ў іншую краіну па палітычных, эканамічных і іншых матывах.

2. Знаходжанне за межамі сваёй радзімы ў выніку такога перасялення.

Быць два гады ў эміграцыі.

3. зб. Эмігранты.

|| прым. эміграцы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

kit

I [kɪt]

n.

1) амуні́цыя, асна́да f., рышту́нак -ку m. (жаўне́ра)

2) бага́ж, сабра́ны для падаро́жжа

3)

а) кампле́кт, набо́р прыла́даў або́ інструмэ́нтаў

б) то́рбачка або́ скры́нка для прыла́даў

4) драўля́нае вядзе́рца

II [kɪt]

v.t.

кацяня́ n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Кліпа́нікі ’абутак на драўлянай падэшве’. Параўн. літ. klypkė ’зношаны драўляны чаравік’ (Грынавецкене і інш., LKK, 16, 178; Лаўчутэ, Балтизмы, 68). Бел. кліпанік < кlір‑ап‑ ікь. Як бачым, словаўтварэнне ў гэтай лексемы цалкам ела вянскае. Таму можна гаварыць выключна аб запазычанні лексемы або з іншага словаўтваральнага варыянта, або дэрывацыйнай гісторыі запазычанага кліп на беларускім моўным грунце.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Му́мія ’бальзамаваны труп’, ’худы, не здатны да моцных пачуццяў чалавек’ (ТСБМ). Запазычана праз рус. мову, у якой з ням. Mumie < італ. mummia або і праз польск. мову (mumia), у якую слова прыйшло са ст.-франц. mumie (> франц. momie). Першакрыніцай лічыцца перс. mūmijā < mom, mūm ’воск’ (Варш. сл., 2, 1068) або араб. mômija. (Фасмер, 3, 9).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пры́бруч: жарт. пры́бруч легчы ’легчы на жывот’ (Марц.). Да бру́ха або бру́х (гл.), што, відаць, аднолькава магчыма. Сюды ж метафарычнае ўтварэнне прыбру́шыцца ’дарвацца; з прагнасцю есці або піць’ (жлоб., Нар. словатв.). Параўн. рус. дыял. прибрю́хий ’з вялікім жыватом, пузам’, прибрю́шистый ’тс’, прибрю́шие ’вялікі жывот, пуза’, укр. при́брюш ’каханак’, адносна апошняга гл. ЕСУМ, 4, 568.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)