Разя́ва, разява́ка ’няўважлівы чалавек’ (ТСБМ), разе́ва, разёва, розя́ва, раззёва, роззя́ва ’хто няўважлівы’ (віл., шчуч., лід., дзятл., беласт., ваўк., Сл. ПЗБ; Скарбы, Сцяшк. Сл., ТС), разявёня ’разява’ (Янк. 2), разяво́н ’разява’ (Юрч.), разява́ка ’разява’ (брасл., Сл. ПЗБ), разяве́ня ’някемлівы’ (Сцяшк. Сл.), разява́ты ’някемлівы, нецямлівы’ (Янк.), разяво́нічка ’разява’ (Юрч. СНЛ). Ад разя́віць (гл.). Звычайна разглядаецца як вытворнае ад зява́ць (гл.). Непадаўжэнне ‑з‑ магчыма ў выніку дээтымалагізацыі слова. Або можна меркаваць, што быў нейкі корань *inąti, *jati. Такім чынам, утворана аналагічна да рус.рази́ня, якое з *orz‑ і *žinǫti (Фасмер, 3, 434).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
pássend
1.
a нале́жны, прыда́тны, які́ падыхо́дзіць [пасу́е]
ein gut ~er Ánzug — до́бра пашы́ты кася́рм
zu ~er Zeit — у нале́жны час
2.
adv нале́жным чы́нам
~ máchen — падганя́ць (вопратку і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
proper[ˈprɒpə]adj.
1. адпаве́дны, нале́жны, падыхо́дзячы;
in the proper way/order нале́жным чы́нам; у нале́жным пара́дку;
I’m not sure that’s a proper subject for a school debate. Я не ўпэўнены, што гэтая тэма падыходзіць для школьнай дыскусіі.
2. прысто́йны
3. пра́вільны
4. (пасля назоўніка) у ву́зкім значэ́нні, ва ўла́сным сэ́нсе;
Physics proper doesn’t interest me. Фізіка сама па сабе мяне не цікавіць.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
traf, ~u
м. выпадак;
traf chciał, że ... — здарылася так, што...;
ślepy traf — сляпы выпадак;
dziwnym ~em — дзіўным чынам;
co za traf! — што за выпадак!;
szczęśliwym ~em — дзякуючы шчасліваму выпадку (шчаслівым абставінам)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
есте́ственный путь разви́тия натура́льны шлях развіцця́;
4.(прирождённый, не искусственный) натура́льны;
есте́ственный цвет ко́жи натура́льны ко́лер ску́ры;
5.(непринуждённый) натура́льны;
есте́ственная по́за натура́льная по́за;
◊
есте́ственным о́бразом натура́льным чы́нам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
судьба́ж., в разн. знач. лёс, род. лёсу м., мн. нет; (участь) до́ля, -лі ж.;
счастли́вая судьба́ шчаслі́вы лёс (шчаслі́вая до́ля);
ду́мать о су́дьбах госуда́рства ду́маць пра лёс дзяржа́вы;
◊
не судьба́ не су́джана;
каки́ми судьба́ми? які́м чы́нам?;
во́лею су́деб па во́лі лёсу;
на произво́л судьбы́ на во́лю лёсу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АКУ́СТЫКА АРХІТЭКТУ́РНАЯ,
раздзел акустыкі, які вывучае гукавыя працэсы гал.чынам у закрытых памяшканнях. Выкарыстоўвае заканамернасць хвалевай, геам., статыстычнай акустыкі і электраакустыкі, даныя псіхафізіял. і слыхавога ўспрымання, стварае аптымальныя ўмовы чутнасці гаворкі, спеваў, музыкі ў аўдыторыях, кіна- і тэатр. залах, радыё-, тэле- і кінастудыях.
Адзін з асн. крытэрыяў акустычных якасцяў памяшканняў — час рэверберацыі (працягласць затухання гуку пасля спынення дзеяння яго крыніцы). Рэшткавае гучанне ўзнікае з-за шматразовага адбіцця гуку ад паверхняў памяшкання і размешчаных у ім прадметаў. Працягласць гучання расце з павелічэннем аб’ёму памяшкання, памяншаецца — з ростам гукапаглынання агараджальнымі канструкцыямі і мэбляй.
Задача акустычнага праектавання забяспечыць аптымальнасць часу рэверберацыі і аднолькава добрую чутнасць ва ўсіх пунктах памяшкання. Дасягаецца выбарам аптымальных памераў і формы памяшкання, агараджальных канструкцый і ўнутранай аддзелкі. У вял. залах выкарыстоўваюць электраакустычныя сістэмы гукаўзмацнення.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ändern
1.
vt перарабля́ць, мяня́ць
das ändert die Sáche — гэ́та мяняе́ спра́ву
2.
(sich) (па)мяня́цца
sich von Grund aus ~ — змяні́цца карэ́нным чы́нам
darán lässt sich nichts ~ — тут нічо́га не зро́біш [не дапамо́жаш]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Касцярня́ ’месца, дзе сабраны людскія косці’ (Нас.). Пад праформай *kosterъ Трубачоў (Эт. сл., 11, 154) разглядае формы з розных слав. моў: балг.дыял.костер ’крывы вінаградарскі нож’, макед.коштерица ’від змяі’, серб.-харв.кбстер ’від асятра’, польск.дыял.kościer ’пустазелле Bromus secalinus’, ст.-рус.костеръ ’грубае тоўстае сцябло некаторых раслін’, рус.костерь ’пустазелле’. У лік бел. форм трапіла вытворнае і зафіксаванае толькі ў Нас.косцерня (аб яго значэнні гл. вышэй). Такім чынам, можна меркаваць (відавочна, услед за Трубачовым), што гэта бел. слова з’яўляецца вельмі каштоўным рэліктам, хоць і ў вытворнай форме старога прасл.*kosterъ. Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 347–348.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыбудо́ва, прыбудо́ўка ’прыбудаваны будынак да асноўвай пабудовы’ (Гарэц., Інстр. 1, Янк. 2, ТСБМ; смарг., баран., швянч., Сл. ПЗБ), ’прыбудоўка да хаты або хлява, пуні для дроў; павець’ (Шушк.), прыбудуо́вка ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ), прыбудо́віна ’прыбудова (прыбудаваны будынак)’ (Нар. Гом.), прыбудава́ньня, прыбудува́ньня (Бяльк.), прыбуды́нак ’прыбудаванае памяшканне’ (Байк. і Некр.). Утвораны ад дзеяслова прыбудава́ць, да будава́ць (гл.). Больш слушна, аднак, меркаванне Лер-Сплавінскага (Studia, 184–185) аб першасным характары польскай дзеяслоўна-назоўнікавай пары przybudować — przybudówka, адкуль формы без прэфікса. Такім чынам, прыбудо́ўка таксама запазычана з польскай, а форма прыбудо́ва з’яўляецца другасным уласнабеларускім ўтварэннем, параўн. укр.прибудо́ва ’прыбудова’, прибудо́вати, прибуду́вати ’прыбудоўваць, прыбудаваць’.