Verbum

◎ Первіна́ ’сена першага укосу’ (шчуч., Сцяшк. Сл.), серб.-харв. првіша ’першыя плады, першы ўраджай’, славен. prvina ’элемент, асноўнае рэчыва’, макед. првина ’першы раз’. Да *первы (гл.). Сюды ж первяпа. пераела ’першы выпадак’ (Нас.).

◎ Плыта́нка ’высушаная спластаваная рыба’, апытанне ’пластаванне’, апытаць ’пластаваць’, ’патрашыць рыбу’, сюды ж расплытаць ’расцягнуць палатно па лузе’, расадыттща ’расцягнуцца, упаўшы’ (Нас.; Стан.). Да платаць? (гл.); да фанетыкі і семантыкі параўн. тт. рІуШі ’рассцілацца’.

Празо́рны ’празрысты’ (Др.-Падб.), ’чысты, ясны’ (Чэрн.), ст.-рус. прозорныи ’празрысты’, ст.-слав. прозорьнъ ’праніклівы; празрысты’. Сюды ж, відаць, адваротны дэрыват празо́ра ’празрыстасць’ (Стан.). Да празо́р ’прасвет’ (Юрч. Фраз. 1), гл. зо́рыць ’глядзець’.

Пухо́ўка ’рагоз, катах рагозу’ (Нас.; дзісн., Жыв. сл.; Кіс.; Гарэц.), ’порхаўка’ (Нас., Бяльк.). Да пуховы ₁, параўн. пухо́ўка ’пуховая падушка’ (Нас.), сюды ж, відаць, і пухо́ўка ’гатунак яблыкаў’: пухоўкі растуць вялікія (Янк. 1).

◎ Пёнтра ’паверх’ (смарг., Сл. ПЗБ), пёптр ’тс’ (борай., Сцяшк. Сл.). З польск. piętro ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3. 514). Сюды ж пёптры ’некалькі адзежын, якія відаць адна з-пад другой’ (іўеў., Сцяшк. Сл.).

Радло́ ’плуг акучваць бульбу’, ’акучнік’ (Сцяшк., Сцяшк. Сл.), сюды ж радлава́ць, радлі́ць ’акучваць’ (там жа). Адаптаваны па націску (відаць, па тыпу вясло́, памяло́) паланізм. З польск. дыял. radło ’саха’. Параўн. ра́ла ₂ (гл.).

Растарэ́кваць ’шмат гаварыць’ (чэрв., Гіл.; Сцяшк. Сл.). Да гукапераймальнага та́ры, гл. тары-бары, тараторыць, параўн. рус. тара́каць ’балбатаць’, славен. tarẹ́kati ’тс’ і інш. Параўн. прастарэка (гл.). Сюды ж, відаць, растарэк ’нязгода, сварка’ (Гарб.).

Расхры́даны (разхры́даны) ’з незашпіленым каўнерам; з незакрытай шыяй і грудзямі’ (Растарг.), сюды ж разхры́дацца ’не зашпіліць сукенку, каўнер; быць з незакрытай шыяй і грудзямі’, разхры́да ’неахайны, з незашпіленым каўнерам’ (там жа). Гл. хрыда.

Рахта́ць ’рагатаць або квакаць з характэрным гукам’ (слуц., Жыв. НС), ’смяяцца, рагатаць’ (Сл. ПЗБ, Жд. 2), сюды ж рахата́ць: жабы рахочуць (астрав., Сл. ПЗБ), параўн. укр. ра́хкати ’квакаць’. Гукапераймальнага паходжання, параўн. рахце́ць (гл.).

Скрыдэ́ль ‘скрыль’, памянш. скрыдэ́лек, скрыдэ́лак (беласт., ашм., гродз., Сл. ПЗБ), скры́длікі ‘страва з цёртай бульбы’ (Сцяшк. Сл.), сюды ж, відаць, скрыдле́ўе ‘скібы змёрзлай зямлі’ (віц., Хрэст. дыял.). Кантамінацыя скрыль і скрыдла, скрыдля (гл.).