Таранда́ ’беларускі воз’ (Шпіл.), ’балбатун або балбатуха, што стракоча не змаўкаючы’ (ашм., Стан.), таранда́с, тарында́ ’воз з высокімі драбінамі для перавозкі сена’ (Шатал.), тарандо́ха ’жанчына, якая хутка і шмат гаворыць’ (драг., Нар. лекс.). Вытворныя ад тарандзіць (гл.), параўн. таранта, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stack1 [stæk] n.
1. стог (сена); тарпа́, сці́рта (саломы)
2. ку́ча, гру́да; шта́бель;
a stack of books стоc кніг
3. infml мно́ства, бе́зліч;
a stack of time про́цьма ча́су
4. ко́мін (фабрыкі)
5. comput. «завіса́нне»
6. pl. stacks кні́жныя палі́цы
♦
a stack of bones AmE ску́ра ды ко́сці;
stacks of the ready ≅ гро́шай ку́ры не клюю́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
абу́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Стаць абураным; разгневацца. [Раман] нёс у кішэні паперку на атрыманне саломы і загадзя ведаў, як абурыцца цешча, што не выпрасіў сена. Чарнышэвіч.
абуры́цца, ‑рыцца; зак.
Разм. Абрушыцца, абваліцца. Сцяна абурылася. □ Высокі, дужы ў плячах,.. [Міхалка], як бы наўмысля, падпёр плячыма Сузонаву хату, каб яна не абурылася. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запакава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., што.
Змясціць у якую‑н. упакоўку, тару для захавання або перасылкі; упакаваць. Запакаваць кнігі. □ Марынка запакавала рукавічкі ў мяшэчак, насыпала туды яшчэ гарбузікаў і паслала брату. Хомчанка. [Міхал] выцягнуў з-пад сена грошы, запакаваў у скрынку, шчыльна пакрыў зверху дошкай і хацеў забіць, але баяўся стуку. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маладу́ха, ‑і, ДМ ‑дусе, ж.
Разм.
1. Тое, што і маладзіца. Маладуха так захапілася расказам пра сваю ўяўную смеласць, што .. [Саша і Аксана] не пачулі, як прыйшоў Данік. Шамякін. Пазней прыходзілі на лугі дзяўчаты і маладухі, разбівалі сена ў пракосах. Асіпенка.
2. Маладая, нявеста. — Цяпер самі сабе маладух шукаюць, — працягваў Басько .. басам. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стрэ́сці, страсу, страсеш, страсе; страсём, страсяце; пр. строс, стрэсла; зак., каго-што.
1. Трасучы, скінуць што‑н. Доўнар адвярнуўся, рухамі плячэй строс снег з каўняра і .. зняў футра. Дуброўскі. Дрэмле ветрык і на ўзвышшы Нават кветкі не калыша, Не страсе расы. Колас.
2. Трасучы, змяшаць разам. Стрэсці сена з саломай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэ́мер, ‑у, м.
Тое, што і чамярыца. А потым ужо порсткае цёплае сена — яно пахне горкім чэмерам — у хлевушку на палатках. Адамчык. / у перан. ужыв. «Дабранач» буркнуўшы сабе пад нос, Шаціла знік адразу ў нетрах ночы. Ён нават не зірнуў у твар дзявочы, І горкі чэмер ён у сэрцы нёс. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АДРЫ́НА,
пуня, 1) старадаўняя гасп. пабудова на Беларусі для захоўвання неабмалочанай збажыны, сена, саломы, с.-г. інвентару. Уваходзіла ў гасп. комплекс сядзібы. Прамавугольны ў плане зрубны, каркасны («замётам у шулы» і з плятня) будынак, накрыты 2-схільнай ці вальмавай страхой на сохах, «дзядках», кроквах. У маёнтках 16—19 ст. будавалі вял. доўгія адрыны, перагароджаныя ўнутры на некалькі адсекаў, кожны з якіх меў самастойны ўваход. Найб. пашырана ў зах. і цэнтр. Беларусі, ва ўсх. раёнах часцей наз. сянніца, пуня.
2) Да 17 ст. спальня ў жылым памяшканні або халодны будынак, у якім жылі летам.
т. 1, с. 136
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
воз, ‑а; мн. вазы, ‑оў; м.
1. Сродак гужавога транспарту, прызначаны для язды і перавозкі грузаў; калёсы. Усе сваякі папрыязджалі І двор вазамі паўстаўлялі. Колас. Сасёнка была парэзана на доўгія кавалкі, і сябры пачалі класці іх на воз. Пестрак.
2. Нагружаныя паклажай калёсы, сані і пад. Сытыя коні, аблітыя зарой, вязуць высокія вазы пшаніцы. Мікуліч. Злез бацька з сена, ідзе збоку, за возам наглядае, каб не абярнуўся. Якімовіч.
3. чаго. Колькасць таго, што можа змясціцца на калёсах, санях і пад. Воз дроў, сена.
4. перан. Разм. Вялікая колькасць чаго‑н. Воз навін. □ Дзетак у.. [Парэмчыка] цэлы воз, хоць і сам яшчэ малады. Ракітны.
5. Карцёжная гульня.
•••
Вазамі вазіць гл. вазіць.
Пятае кола ў возе гл. кола.
Цягнуць воз гл. цягнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сці́рта, ‑ы, ДМ ‑рце, ж.
1. Вялікі стог сена, саломы або снапоў збожжа і пад., прызначаны для захавання пад адкрытым небам. Непадалёку ад кароўніка ўзвышаліся вялізныя сцірты сена — запасы на зіму. Паслядовіч. Сцірты саломы, падобныя на высокія пясчаныя курганы, адзначалі месцы палявых такоў. Хадкевіч. [Жанчыны] падышлі да льняной сцірты і пачалі памалу брацца за работу. Гроднеў. [Стары Юстынь] уклаў у сцірту апошні сноп, і калі разагнуўся — пацямнела ўваччу. Чарнышэвіч.
2. Куча прадметаў, пакладзеных адзін на адзін. Жаўцеюць высокія сцірты дошак, брусся, апілаваных плашчакоў. Бялевіч. Сцірты сухой цэглы былі складзены на груд[зе] перад вёскай. Чорны. На дрывотніку ляжала сцірта толькі што наколаных дроў. Хведаровіч.
3. Складзены ў штабялі тавар. Гарэлі побач сцірты мяшкоў са збожжам на адкрытай платформе. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)