(англ instrumentalism, ад с.-лац. instrumentalis = інструментальны)
суб’ектыўна-ідэалістычны філасофскі кірунак (разнавіднасць прагматызму), які лічыць свядомасць адным са сродкаў прыстасавання да асяроддзя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
канцэнтра́цыя
(лац. concentratio)
1) збіранне, засяроджанне ў адным месцы (напр. к. рабочай сілы);
2) ступень насычанасці раствору якім-н. рэчывам (раствор высокай канцэнтрацыі).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сінергі́ст
(ад гр. synergos = які дзейнічае разам)
анат. мышца, якая дзейнічае ў адным і тым жа напрамку адносна другой мышцы (параўн.антаганіст 2).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Vórdermann
m -(e)s, -männer
1) які́ стаі́ць напе́радзе (тс.вайск.)
auf ~ stéhen* — стая́ць адзі́н за адны́м
auf ~ tréten* — стаць адзі́н за адны́м
den ~ überspríngen* — апярэ́дзіць каго́-н.; атрыма́ць што-н. [дабі́цца чаго́-н.] без чаргі́
2) старэ́йшы (званнем, рангам, пасадай і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Во́бруб ’плошча зямлі ў адным кавалку’ (КЭС). Рус.о́бруб ’дзеянне па дзеяслову абрубіць; калодзежны зруб’, укр.обру́б ’асобны кавалак зямлі, участак’, польск.obrąb, obręb ’абмежаваная тэрыторыя, участак, граніца’, в.-луж.wobrub ’край, абрубка адзежы’, чэш.obruba, серб.-харв.òbrub(a) ’край адзежы, кашулі’; ’нізкая каменная агароджа калодзежа’. Да абрубіць. Параўн. абрубак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плынь ’рух вады ў рэчышчы’, ’вада, якая цячэ’, ’мноства, маса чаго-небудзь, што рухаецца ў адным, напрамку’ (ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Нас., Касп., Бяльк.), ’плаванне’ (Нас.), рус.смал.плынь ’моцная плынь ракі’. Арэальнае аддзеяслоўнае (ад плыць — гл.) утварэнне з суф. -нь з працэсуальным значэннем, як сховань, ка́зань, стынь, стоянь і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́тычкам ’вельмі рана, да ўсходу сонца’ (чэрв., Жд. 3); зыходзячы з ілюстрацыі: я ўнучцы і гавару, каб ўстала ды пры́тычкам і папалола, пакуль сонца не узышло, значэнне вызначана недакладна; правільна, відаць, ’хутка, за кароткі час; адным намаганнем’, параўн. прытычкамі ’ўрыўкамі’ (Шат.). Першапачаткова Тв. скл. назоўніка пры́тычкі, які да прытыка́цца < тыкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўку́нчыкі ’камары’ (Сцяшк.), ’камары, што мітусяцца ў паветры клубком, таўкуць мак’ (Скарбы), ’від камароў’ (шчуч.Жыв. св.). Параўн. рус.дыял.толку́н ’камарыны рой (у цёплы летні вечар)’. Да таўчы́ся ’рухацца, таптацца на адным месцы’, гл. таўхаць, таўчы, адносна рускага слова гл. Фасмер, 4, 72 (параўноўвае з рус.толку́чка, гл. наступнае слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Túchfühlung
f -
1) вайск. адчува́нне ло́кця
2) це́сная су́вязь, канта́кт
~ miteinánder hálten* — падтры́мліваць це́сную су́вязь адзі́н з адны́м
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
А́ГЕР ПУ́БЛІКУС
(лац. ager publicus грамадскае поле),
у Стараж. Рыме назва зямель заваяваных гарадоў і абшчын, ператвораных у рым.дзярж. ўласнасць. Пазней большасць іх захоплена патрыцыямі. Пытанне аб даступнасці да агер публікуса і іх перадзеле было адным з асн. патрабаванняў плебеяў у барацьбе супраць патрыцыяў і выклікала прыняцце шматлікіх агр. законаў.