1) чарадзе́й -я m., чарадзе́йка f.; чараўні́к -а́m., чараўні́ца f.
2) штука́р, фо́кусьнік -а m., фо́кусьніца f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
wizard
[ˈwɪzərd]1.
n.
1) чарадзе́й -я m., чараўні́к -а́m.
2) informal знаве́ц -ўца, ма́йстар -ра m.
2.
adj.
магі́чны, чарадзе́йскі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Калмы́к ’касмыль’ (стаўб., З нар. сл.). Дакладных адпаведнікаў няма. Фармальна суадносіцца з смал.калмык ’чараўнік’ і, магчыма, укр.калмичити ’змочваць снапы ў вадкай гліне перад пакрыццём даху’ (адносна ўкр. слова параўн. яшчэ калматы). Што датычыць семантыкі, можна думаць, што супастаўленне бел. і смал. слова цалкам магчымае. Сувязь семем ’касмыль’ і ’чараўнік’ уяўляецца натуральнай, параўн. валаг.космачиха ’ведзьма’ (параўн. таксама падобныя семантычныя паралелі пад калдун1). У любым выпадку калмык ’касмыль’ неабходна кваліфікаваць як беларускую інавацыю з няясным статусам, паколькі смал. прыклад неістотны з пункту погляду лінгвагеаграфіі. Цікава, аднак, дапусціць, што гэтыя прыклады, магчыма, сведчаць аб даўнейшай актыўнасці асновы калм‑, а таксама актыўнасці семантычнай мадэлі ’кудлаты’, ’чараўнік’ або падобнай да гэтай. Словаўтваральна лексема не вельмі зразумелая. Дакладны суфіксальны адпаведнік у бел.касмык і, магчыма, ва ўкр.космик ’тс’, адносна ўтварэння параўн. космак, космок, памянш., паводле Грынчэнкі, ад косом ’касмыль’. Няясна, як суадносіцца разглядаемае слова і полац.хамлы́к, хамла́к ’тс’ (Суднік, вусн. паведамл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
маг, ‑а, м.
1. Той, хто нібыта валодае тайнамі магіі; чарадзей, чараўнік. //перан. Пра чалавека, які робіць што‑н. надта лёгка і лоўка. Мы ведаем цяпер Тваё імя, Купала, Вялікіх песень маг І сэрцаў валадар.Глебка.
2. На Старажытным Усходзе — жрэц, які спраўляў рэлігійныя абрады і прадказваў будучае.
[Грэч. mágos ад перс. muğ — вогнепаклоннік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
колду́нэтн., перен. вядзьма́к, род. ведзьмака́м., вядзьма́р, род. ведзьмара́м.; (волшебник) чарадзе́й, -дзе́я м., чараўні́к, -ка́м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Калма́ч ’кудлач’ (клец., Нар. лекс.). Да калматы (гл.), утворана суфіксам ‑ач як таўсмач ад таўсматы і да т. п. Рэгіянальны наватвор, з іншых дэрыватаў можна назваць бел.камлак (гл. камлакі) калмык (гл.) і, магчыма, смал.калмык ’чараўнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лю́бжа, лю́бша ’замова на каханне’, ’нагаворнае зелле’ (Гарэц.), ’ятрышнік, зязюлька плямістая, Orchis maculala L.’ (Растарг.), ’чараўнік, Platanthera bifolia L. C. Rich’ (Кіс.). Укр.любжа ’ятрышнік’, рус.смал., арл., кур.любжа ’ятрышнік’, ’чараўнік’. Утворана ад любіць (Сцяцко, Афікс. наз., 79). Матывацыя (Махэк, Jména, 299): расліна мае два клубні, якія нагадваюць яйцы, таму існавала павер’е, што прырода нібыта сама ўказала на тое, што гэта расліна служыць для павышэння патэнцыі (параўн. чэш.vstavač, польск.storczyk), выклікаючы каханне. Іншыя назвы звязаны з зязюляй (параўн. бел.зязюлька, чэш.žežhulka, zezulka, kukačka), бо яна (паводле фальклорных песень) мае адносіны да кахання і плоднасці. Прасл.lʼubьža (Трубачоў, Эт. сл., 15, 189).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чарадзе́й, ‑я, м.
1.Чараўнік, вядзьмар. Радзіся ты прарок ці чарадзей, А добры сад не вырасціш за дзень.Бічэль-Загнетава.
2.перан. Той, хто зачароўвае, захапляе, чаруе чым‑н. — Ты, чарадзей, Ваня! — узнёсла вымавіла.. [Калашнікава], гледзячы на тонкую работу мастака.Новікаў.Ён [канькабежац] чарадзей. Сваім каньком — Вось гэта, бач, сенсацыя! — Зімою высякае гром... Вясновы гром авацыі.«Вожык».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Маг ’чарадзей, чараўнік’, ’жрэц, які спраўляў рэлігійныя абрады і прадказваў будучае’, (ТСБМ). Ст.-бел.макгъ, макгусъ (пач. XVII ст.). Запазычана праз польск. (ці рус.) мову з лац.magus < грэч.μάγος < ст.-перс.maguš (Барталомэ, 1111; Фасмер, 2, 554; Лёхін, 414). Сюды ж ма́гія, ма́гічны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wizard[ˈwɪzəd]n.
1. вядзьма́р, вядзьма́к; маг; чараўні́к;
the Wizard of the North паўно́чны чарадзе́й (пра Вальтэра Скота)
2. чалаве́к з выда́тнымі здо́льнасцямі, ма́йстар;
She’s a wizard at playing the violin. Яна цудоўна іграе на скрыпцы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)