Мле́чаво ’хмурна’ (івац., Нар. сл.). Да польск.mlecz ’малочны сок’. Названа паводле бялявага колеру хмар. Параўн. таксама з гэтым коранем польск.pamłoka ’імгла’, ’дажджавая хмара’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абло́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да аблогі (у 1 знач.). Цалінныя і абложныя землі.
2. Заложны, абкладны. Абложныя дажджы. Абложная хмара. □ Гэта была не Кароткая летняя навальніца, а працяглы абложны дождж.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нефелагіле́я
(ад гр. nephele = хмара + гілея)
трапічны вечназялёны лес, які пакрывае горныя схілы на вышыні звыш 2000 м у раёнах з пастаяннымі туманамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ *Памя́г, помпе, помʼяг ’воблака, хмарка’ (ТС), пожаг ’тс’ (Нік.), помяждк ’тс’ (ТС). Бел.-укр. ізалекса: укр.палес.помег, помиаг, помежок, помижок, помигі, пимег, помеж, пануе, пажа, памугʼі ’воблака, хмара’ (Ніканчук, Бел.-укр. ізал., 61). Фармальна належыць да мяенуць, смяелы (гл.). Калі прыняць пад увагу укр. форму помуеі і магчымасць чаргавання галосных у мяенуць і смуглы (гл. Фасмер, 3, 695), то можна было б супаставіць з чэш.smuga ’воблака (цёмнае), хмара’, г. зн. першапачаткова «задымленае» (гл. Махэк, 562).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хмуры́на, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і хмара. Як хмурыны ў дзень асенні, Думкі-словы гоніць памяць: — Ой, трыпутнічак, Трыпутнік!.. Зелле-зеллейка жывое...Трус.Хмурына, поўнячыся сілай, Уперад рушыла тады, Дзесь угары перакуліла Збанкі, паўнюткія вады.Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Чалавек, які спецыяльна пасылаецца з якім‑н. спешным даручэннем. Паслаць нарачным. □ [Дзяншчык:] — Ад генерала нарачны прыбыў.М. Ткачоў.Рыгор Хмара адразу зразумеў: калі выклікаў яго Мурашоў з нарачным у такі гарачы час, значыць, справа сур’ёзная.Лукша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вуглава́ты, ‑ая, ‑ае.
З выступамі, няроўны. На поўдні з-за небасхілу высунулася чорная вуглаватая хмара.Гамолка.// З востра выступаючымі касцямі. Вуглаватая постаць. □ Марыля перасмыкнула сваімі вуглаватымі плячыма.Ткачоў.//перан. Няўклюдны, сарамяжлівы. Вуглаваты падлетак.//перан. Рэзкі, грубы. Вуглаваты характар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Wólke
f -, -n во́блака, хма́ра
die ~ zieht sich zusámmen — хма́ра згушча́ецца
der Hímmel ist ganz mit ~n bedéckt — не́ба заця́гнута хма́рамі
j-n in die ~n erhében* — перан. ве́льмі [залі́шне] расхва́льваць каго́-н.
in den ~n schwében — луна́ць у абло́ках
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
су́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; незак.
Разм. Пахмурна ссоўвацца (пра бровы). // Хмурыцца, дзьмуцца (пра чалавека). [Маці:] — Дачушка, не супся. Я нічога не ўкрала. Чаго я буду маўчаць?Ермаловіч./уперан.ужыв.А неба ўсё супілася, цямнела. Вялізная чорная хмара плыла над галавою.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)