лая́льны
(фр. loyal = літар. верны)
які фармальна трымаецца ў межах законнасці, прытрымліваецца добразычліва-нейтральных адносін да каго-н., чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Купе́ць, ку́паць ’тлець’ (ТС). Гл. капцець. Гэтыя словы суадносяцца фармальна, як *koup‑/kuop. Гл. купіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́льчыць ‘уціскаць, усаджваць’ (Бяльк.); сюды ж, магчыма, і ты́льчыць ‘прасці’ (Касп.). Няясна; фармальна можа быць звязана з тылькнуць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
службі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Разм. Той, хто старанна, рупліва адносіцца да сваіх службовых абавязкаў. Самі [дзед і бацька] былі акуратныя службісты, узнагароджаны медалямі і ордэнамі. Алешка. // Служачы. Ішоў, відаць, кандуктар або хто іншы з службістаў. Пестрак. // Разм. неадабр. Той, хто на выгляд стараецца, а на справе фармальна выконвае службовыя абавязкі. [Далін:] Узяць — хоць ротны наш: Муштроўшчык, ну смех чысты. Дзе трэба — ляжа лістам, Прыходзіць проста ў раж І чыніць ералаш, Каб спраўныя быць службістам. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перабі́тка ’старое рэчышча ракі’ (Скарбы). Фармальна — да пера- і біць (гл.), аднак цяжкасці выклікае семантыка: ’перабітая рака’ (?). Параўн. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раскярэ́тацца ’шырока расставіць ногі’ (швянч., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка, фармальна звязана з літ. išsi‑kerė́ti ’тс’. Параўн. раскірэ́ка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пратэктара́т
(рус. протекторат, ад лац. protector = які прыкрывае, абараняе)
1) форма залежнасці, пры якой больш слабая дзяржава, фармальна захоўваючы сваю дзяржаўную структуру, фактычна падначалена больш моцнай дзяржаве;
2) дзяржава, якая знаходзіцца ў такой залежнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Плуце́нка ’спадніца, тканая ў рознакаляровыя палоскі’ (Жд. I). Гл. плацейка (гл.); хутчэй за ўсё, фармальна адпавядае польск. plócienko ’баваўняна-ільняное палатно’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацярэбнік, (фалькл.) пацярэбнічак ’спажывец’ (Нас.). Да церабіць (гл.), параўн. песню: Ой, прыехалі пацярэбнінкі, ды цярэбяць, цярэбяць зубонкі. Фармальна лексеме пацярэбнік адпавядае рус. потребитель.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фармалі́ст
(фр. formaliste, ад лац. formalis = які датычыцца формы)
1) той, хто фармальна ставіцца да чаго-н. са шкодай для справы;
2) паслядоўнік фармалізму 2.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)