Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Садо́м ’бязладдзе, сумятня, гоман, крык’ (ТСБМ), садома ’тс’ (Ант.). Рус.содо́м, укр.содо́ма ’тс’. З грэч.Σόδομα και Γόμορρα — назвы старажытных гарадоў, якія былі знішчаны за грахі і распусту. Гл. Праабражэнскі, 2, 349; Фасмер, 3, 706.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
садо́м, ‑у, м.
Бязладдзе, сумятня, гоман, крык. Яўхім пачаў біць вокны, посуду, гаршкі, перавярнуў начоўкі з рошчынай і рабіў страшны садом у хаце.Бядуля.
•••
Садом і гамора — тое, што і садом (ад назваў двух гарадоў старажытнай Палесяіны, якія, паводле біблейскай легенды, былі пакараны богам за грахі жыхароў).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ку́тарма ’галопам, хутка’ (Жыв. сл.). Параўн. куцерма ’звада, шум, неразбярыха’ (гл). Рус.кутерьма ’сумятня, мітусня’. Значэнне прыслоўя ў беларускай мове звязана з пераходам у мадэль на ‑ма тыпу дарма. Паходжанне першаснага назоўніка няяснае. Відаць, запазычанне з цюркскіх моў, але непасрэдную крыніцу выявіць цяжка. Параўн. Фасмер, 2, 434.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мяце́ж ’стыхійнае, узброенае паўстанне’ (ТСБМ, Яруш., Сл. ПЗБ), ’разбой, сумятня, знішчэнне’, ’завея, мяцеліца’ (ТС), мяцежа́ ’паўстанне’ (валож., Сл. ПЗБ), мяцежыць ’трывожыць, прыводзіць у замяшанне’ (Нар. Гом.). Укр.меті́ж, ст.-чэш.mětež, славац.mätež ’сумятня’, славен.mȇtež ’бура, мяцеліца’, серб.-харв.ме́теж, макед.метеж, балг.мете́ж, ст.-слав.многомѧтеѫенъ, чэхаслав.мѧтежь ’мяцеж’. Прасл.mętezь: mętezь (Варбат, Слав. языкозн. VII Междунар. съезд, M., 1973, 95), утворанае ад męsti (рус.мясти́ ’прыводзіць у сумятню’, ст.-рус.мясти ’перамешваць’ (XII ст.), ’блытаць’, ’падбухторваць’, ’мітрэнжыць’, ’грэбаваць’, н.-луж.měsć, в.-луж.mjasć, чэш.másti, славац.miasť, славен.mę́sti ’тс’, серб.-харв.ме́сти ’збіваць масла’, ме́сти се ’блытацца, бударажыць’) (Бернекер, 2, 44; Фасмер, 3, 31 і 32; Скок, 2, 413; БЕР, 3, 767).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вірлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які віруе, бурліць. Вірлівы паток. □ След вірлівы вясла за кармою бяжыць.Зарыцкі.// Вірысты. Дняпро шырокі, вірлівы, увесь у поймах.Лупсякоў.
2.перан. Бурлівы; кіпучы. З вагона, калі пачалася сумятня пасажыраў, я выйшаў.. і апынуўся ў вірлівай людской гушчыні.Сабаленка.Вірлівая маладосць і чыстае сумленне не давалі.. [Ліпанавай] заседжвацца на адным месцы.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
садо́м
(ст.-яўр. Sodom = назва горада старажытнай Палесціны, які, паводле біблейскай легенды, быў знішчаны богам разам з Гаморай за грахі жыхароў)
бязладдзе, сумятня, гоман, крык;
с. і гамора — тое ж.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
па́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.
Непераадольны жах і разгубленасць, якія авалодалі чалавекам або мноствам людзей. Трапляліся асобныя людзі, якія страцілі ад страху ўсякі розум, якія кідаліся ў паніцы проста ў зубы ворагу.Лынькоў.// Перапалох, сумятня, выкліканыя гэтым жахам. У сяле трашчалі выстралы і матацыклы, мітусіліся, бегаючы ўзад і ўперад, салдаты і паліцаі.. Паніка ў варожым стане была ў поўным разгары.Якімовіч.
[Ад грэч. panikos — раптоўны, моцны — пра страх, да якога, паводле міфічных паданняў, даводзіў людзей бог Пан.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pandemonium
[,pændəˈmoʊniəm]
n.
1) сядзі́ба ўсіх чарце́й, пе́кла n
2) ме́сца непара́дку або́ беззако́ннасьці
3) сумятня́f., бязла́дзьдзе n., гармі́дар, вэ́рхал -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
завіру́ха, ‑і, ДМ ‑русе, ж.
1. Моцны вецер розных напрамкаў з сухім снегам; мяцеліца, завея. А завіруха гудзела, памятала гурбы, прыкрывала снегам чорныя галавешкі пажарышча.Лынькоў.Лютавала ранняя суровая зіма: трашчалі марозы, вылі снежныя завірухі.Шамякін.
2.перан.Разм. Неспакой, сумятня, бязладзіца. Ваенная завіруха падхапіла і Ганну, закінула яе ў далёкі ўральскі горад.Марціновіч.Звінелі кілішкі. Пры ўсёй гэтай завірусе пан Чарнецкі аднак не выпускаў з віду сваю дачку.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)