перыферы́я ж., в разн. знач. перифери́я;
працава́ць на ~ры́і — рабо́тать на перифери́и;
суадно́сіны ~ры́і і цэ́нтра — соотноше́ние перифери́и и це́нтра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Архітэкту́ра. Слова ёсць у Бярынды, Ф. Пракаповіча (Труды Воронеж. ГУ, 83, 127), дзе яно з лацінскага (магчыма, праз польскую) architectura. Рус. архитектура, паводле Шанскага, 1, А, 156, з заходнерускай, таму няма ’патрэбы лічыць беларускае слова запазычаным з рускай, як Крукоўскі, Уплыў, 76, хаця рускія суадносіны архитектура — зодчество, магчыма, уплываюць на суадносіны архітэктура — дойлідства ў беларускай (Юрэвіч, «Полымя», 1969, 2, 244).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГУКАМЕ́ТРЫЯ,
вымярэнне велічынь, якія характарызуюць гук, а таксама амплітудных, частотных і фазавых суадносін гукавых хваль, што характарызуюць работу электраакустычных прылад, акустычныя ўласцівасці матэрыялаў, канструкцый, памяшканняў і інш. Праводзіцца ў гукавымяральных камерах.
У глухіх камерах (бязрэхавыя, з макс. паглынаннем гуку) ствараюць і вымяраюць пастаянны гукавы ціск, вызначаюць дыяграмы накіраванасці гуку, характарыстыкі мікрафонаў, тэлефонаў, гуказдымальнікаў і інш. акустычных сістэм, выконваюць інш. акустычныя даследаванні. У гулкіх камерах (з мінім. гукапаглынаннем) вызначаюць каэф. гукапаглынання па працягласці рэверберацыі да і пасля ўнясення ў камеру шчыта з матэрыялу, які даследуецца. Амплітудныя суадносіны гукавых хваль (сілу гуку) вымяраюць прамым і эл. метадам, частотныя суадносіны — эл. метадам з дапамогай аналізатараў спектра гукавой частаты, фазавыя суадносіны — фазометрам.
т. 5, с. 524
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
тэмпера́цыя
(лац. temperatio = правільныя суадносіны, суразмернасць)
муз. выраўноўванне інтэрвальных суадносін паміж ступенямі гукавой сістэмы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
суадне́сці, ‑нясу, ‑нясеш, ‑нясе; ‑нясём, ‑несяце; пр. суаднёс, ‑несла; зак., што.
Выявіць суадносіны паміж чым‑н.; супаставіць, параўнаць. Суаднесці паняцці. □ Пісьменнік [Лобан у трылогіі «Шэметы»] звяртаецца да публіцыстычных адступленняў гісторыка-рэвалюцыйнага характару,.. каб суаднесці мясцовыя падзеі з падзеямі, якія адбываліся ва ўсёй краіне. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суразме́рнасць, ‑і, ж.
Адпаведнасць чаму‑н. па велічыні, памерах. Сакрэт песеннасці вершаў Багдановіча заключаецца перш за ўсё ў класічным развіцці тэмы, у суразмернасці яе «руху» з куплета ў куплет. Лойка. // Правільныя суадносіны памераў, частак чаго‑н.; прапарцыянальнасць. Суразмернасць частак паэмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэкто́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.
Спец.
1. Раздзел геалогіі, які вывучае структуру, рух, дэфармацыю і развіццё якога‑н. участка зямной кары і верхняй мантыі Зямлі.
2. У архітэктуры — асаблівасці ўзаемаразмяшчэння частак будынка і суадносіны яго форм і прапорцый; архітэктоніка.
[Ад грэч. tektonikē — будаўніцтва.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калары́т, -у, М -ры́це, м.
1. Суадносіны фарбаў у карціне па тоне, насычанасці колеру.
Цёплы к.
Яркі к.
2. перан. Сукупнасць характэрных рыс, своеасаблівасць чаго-н.
К. эпохі ў гістарычным рамане.
Мясцовы к.
|| прым. каларысты́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і калары́тны, -ая, -ае.
Каларыстычныя спалучэнні.
Каларытны пейзаж.
Каларытныя вобразы рамана.
Каларытная мова.
|| наз. калары́тнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
балансава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.
1. Захоўваць пры няўстойлівым становішчы раўнавагу пры дапамозе рухаў цела.
Б. на канаце.
2. Падводзіць баланс¹ (у 2 знач.; спец.).
3. што. Прыводзіць у адпаведныя суадносіны ўзаемазвязаныя часткі чаго-н. (спец.).
4. што. Ураўнаважваць рухомыя дэталі машын, механізмаў (спец.).
|| зак. збалансава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны.
|| наз. балансава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раўнава́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.
1. Стан спакою, у якім знаходзіцца цела пад уздзеяннем роўных, процілегла накіраваных сіл.
Устойлівая р.
2. Устойлівае становішча, устойлівасць.
Страціць раўнавагу.
3. перан. Устойлівыя суадносіны паміж чым-н.
Экалагічная р.
4. перан. Стан спакою, ураўнаважанасці, нармальны стан духоўнага і маральнага жыцця.
Вывесці з раўнавагі.
|| прым. раўнава́жны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)