Зы́зы ’стан абуранасці, злосці’ (слонім., Нар. лекс.). Параўн. рус. дыял. зы́зый, укр. зи́зий, польск. zyz ’касавокі’. Можа, ’абураны да таго, што яго перакасіла’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўгало́вы, паўгалоўкабаты ’недарэчны, неразумны’ (карэліц., слонім., Сцяшк. Сл.). Калька з польск. półgłówek ’дурны, прыдуркаваты’, як, відаць, і літ. pusgalvis ’тс’. Параўн. рус. (полоумный) ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пубзды́р ’недаростак’ (слонім., Жыв. НС). Ад пуп з азванчэннем зычнага перад экспрэсіўным суфіксальным комплексам ‑здыр, параўн. бабздыр (ад баба), адносна паходжання суфікса гл. пуздыр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́мра, момра ’маўклівы, негаваркі, пануры чалавек’ (ТС, Сцяц.; беласт., Сл. ПЗБ; слонім., Нар. словатв.), навагр. мумрава́ты ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Відавочна, балтызм. Да му́ма 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скаляру́шча ‘шалупайка’ (слонім., Сл. ПЗБ), скаляру́шчына ‘лупіны ад яек’ (стаўб., Жд. 1), скляру́шчыны ‘тс’ (Сл. нар. фраз.). Пры дапамозе метатэзы р – л з скаралюшча (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Марму́лак, марму́лок ’брусок для вастрэння брытвы’ (Сцяшк.; слонім., Жыв. сл.; драг., КЭС). З польск. marmurek; ‑л‑ у бел. лексемы ў выніку дысіміляцыі р…р > р…л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плёсна, плесня ’частка ступні нагі каня пальцаў; корткі, кортачкі, кукішкі’, ’паглыбленне на далоні’ (Дразд.; беласт., Стан.), плёсьня, плёсткня ’пшёнка’ (слонім., іван., ЛА, 3). Гл. плесна, плюсна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лядзе́ць ’глядзець’ (Сл. ПЗБ, Грыг., Бяльк.; віц., Нік., Оч., 2; Мат. Маг.; слонім., Нар. лекс.). Да глядзе́ць (гл.). Аб адпадзенні г‑ перад ‑л‑ гл. Карскі (1, 371).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыма́цца ’перажываць’ (слонім., Нар. словатв.). Да прыма́ць 1 з пераносам значэння. Параўн. укр. прийма́ти ’успрымаючы што-небудзь, рэагаваць пэўным чынам; выяўляць сваё стаўленне да чаго-, каго-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мадыгава́ць ’рамантаваць; рабіць, складаць як-небудзь’ (слонім., Нар. лекс.), мадарава́ць ’даводзіць да ладу’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Відаць, балтызм. Параўн. літ. madarúoti ’халтурыць, ляпаць, mãdaras ’халтуршчык, бракароб’, ’дрэнная работа’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)