віна́, -ы́, мн. ві́ны і (з ліч. 2, 3, 4) віны́, він, ж.
1. Нядобры ўчынак, правіннасць.
Разумець сваю віну.
Даказаць віну.
2. адз. Прычына, крыніца чаго-н. (неспрыяльнага).
Па чыёй-н. віне (гэта значыць з-за каго-н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
атупе́лы, ‑ая, ‑ае.
Які страціў здольнасць разумець. У гэтыя хвіліны ён быў як атупелы. Чорны. // Які выяўляе атупенне сваім знешнім выглядам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
подразумева́ть несов. разуме́ць; падразумява́ць; (иметь в виду) мець на ўва́зе; (предполагать) меркава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сообража́ть несов.
1. (обдумывать) узва́жваць, меркава́ць;
2. (понимать, догадываться) разуме́ць, ця́міць, ке́міць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перцыпі́раваць
(лац. percipere = успрымаць, адчуваць, разумець)
псіх. непасрэдна ўспрымаць аб’ектыўную рэальнасць, якая дзейнічае ў дадзены момант на органы пачуццяў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
misconstrue
[,mɪskənˈstru:]
v.t.
памылко́ва тлумачыць або́ разуме́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
по́марака, ‑і, ДМ ‑рацы, ж.
Тое, што і вар’яцтва, шаленства. // Страта здольнасці разумець тое, што акружае (ад стомленасці, хваробы і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тума́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -іцца; незак.
1. Засцілацца, ахутвацца туманам.
Удалечыні туманіцца лес.
2. перан. Пра вочы, погляд, памяць і пад.: пазбаўляцца здольнасці добра бачыць, разумець (разм.).
Галава туманіцца.
|| зак. затума́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -іцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
*Тыле́віць, тыле́выты ‘кеміць, разумець’ (пін. ЖНС), тылэ́выты ‘разбірацца’ (стол., Бел. дыял. 1, Клундук), тэле́выты ‘тс’ (стол., Бел. дыял. 1), тэлэ́выты, тэлэ́мыты ‘цяміць, разумець’ (Арх. Вяр.). Відаць, звязанае з арго янаўскіх лабараў, гл. тэлэбыты ‘разумець’ (Бел. дыял. 1). Няясна, магчыма, экспрэсіўнае ўтварэнне гукапераймальнага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пачуццё, -я́, мн. пачу́цці, -яў, н.
1. чаго і якое. Здольнасць усведамляць, перажываць, разумець што-н. на аснове адчуванняў, уражанняў.
П. гордасці за сваю радзіму.
П. ўласнай годнасці.
П. гумару.
П. новага.
2. Каханне, прыхільнасць да каго-н.
Вялікае п.
Бацькоўскае п. да дзяцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)