*Тыле́віць, тыле́выты ‘кеміць, разумець’ (пін. ЖНС), тылэ́выты ‘разбірацца’ (стол., Бел. дыял. 1, Клундук), тэле́выты ‘тс’ (стол., Бел. дыял. 1), тэлэ́выты, тэлэ́мыты ‘цяміць, разумець’ (Арх. Вяр.). Відаць, звязанае з арго янаўскіх лабараў, гл. тэлэбыты ‘разумець’ (Бел. дыял. 1). Няясна, магчыма, экспрэсіўнае ўтварэнне гукапераймальнага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пачуццё, -я́, мн. пачу́цці, -яў, н.
1. чаго і якое. Здольнасць усведамляць, перажываць, разумець што-н. на аснове адчуванняў, уражанняў.
П. гордасці за сваю радзіму.
П. ўласнай годнасці.
П. гумару.
П. новага.
2. Каханне, прыхільнасць да каго-н.
Вялікае п.
Бацькоўскае п. да дзяцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тума́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; незак., што.
1. Засцілаць, рабіць нябачным што-н.
Дым туманіў неба.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Перашкаджаць добра бачыць або ясна разумець, успрымаць што-н.
Слёзы туманілі вочы.
Т. галаву.
|| зак. затума́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ке́міць, кемлю, кеміш, кеміць; незак., што і без дап.
Разм. Разумець, разбірацца, цяміць. Чаму ў Сабатажніка было заўсёды гладка, без нечаканасцей? Кеміць чалавек, разбіраецца. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыто́мнець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Прыходзіць да прытомнасці. Мікалай то прытомнеў і тады адразу вельмі ясна пачынаў усё разумець, .. то раптам зноў губляў прытомнасць. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
heráushaben
* vt
1) выхо́пліваць
2) разга́дваць; разуме́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
understand each other
разуме́ць адзі́н аднаго́, разуме́цца; пагаджа́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ачмурэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які страціў здольнасць ясна ўспрымаць і разумець навакольнае; які знаходзіцца ў стане ачмурэння. Нехта вывалак ачмурэлага Фадзея з будыніны і пакінуў у бульбяніку. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стурбу́чыць ‘разумець, кеміць’: малы ўжэ стурбучыць (Касп.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
figure out
1) падлі́чваць, вылі́чваць
2) разуме́ць, дахо́дзіць; даду́мвацца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)