утаўчы́, утаўку, утаўчэш, утаўчэ; утаўчом, утаўчаце, утаўкуць; пр. утоўк, утаўкла, ‑ло; заг. утаўчы; зак., што.
1. Стаўчы што‑н. поўнасцю або ў дастатковай меры. Утаўчы ячмень.
2. Разм. Утрамбаваць, ушчыльніць што‑н. Утаўчы дарогу. // Вытаптаць, прыбіць нагамі якую‑н. расліннасць. [Богдан:] — Каровы пачынаюць марнець. Няма пашы. Надоі паскупелі. Выган той ужо так утаўклі — зрабіўся, як бубен. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́, -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі́ты; зак., што.
1. Удараючы, прымусіць адпасці што-н., ачысціць ад чаго-н., атрэсці (разм.).
А. яблыню.
2. Пашкодзіць паверхню чаго-н.
А. палец.
А. тынк.
3. Прыбіць, пакрыўшы, абцягнуўшы чым-н.
А. дзверы дэрмацінам.
4. Зрабіць прыгодным для язды.
А. дарогу.
◊
Абабіць капейку (разм.) — зарабіць грошай.
|| незак. абабіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).
|| наз. абабіва́нне, -я, н. і абі́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыбі́ты
1. приби́тый, приколо́ченный; прикреплённый; пригвождённый;
2. приби́тый;
3. приби́тый;
4. уби́тый; доби́тый;
5. разг. приби́тый;
1-5 см. прыбі́ць;
6. перен. уби́тый; пода́вленный;
7. перен. прини́женный, уничижённый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
przygwoździć
przygwoździ|ć
зак.
1. прыбіць;
2. перан. прыкаваць;
choroba ~ła kogo do łóżka — хвароба прыкавала каго да ложка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Прыбо́й ’прабой (у дзвярах)’ (паст., Сл. ПЗБ), прыбо́ј, прыбо́јник ’металічная дужка, убітая ў дзверы, якая служыць для навешвання замка’ (Шушк.), прыбуой ’тое, на чым вешаюць замок’ (беласт., Ніва, 1979, 30 вер.). Да прабой (гл.), але, як і тут, цалкам верагодны ўплыў семантыкі дзеяслова прыбі́ць ’прымацаваць’, да біць (гл.); аналагічнае рус. дыял. прибо́й ’дзвярны запор, засаўка’, укр. при́бо́й, прибо́єц ’прабой’, параўн. балг. дыял. прибо̀й ’калок для прывязвання жывёлы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
распя́ць, разапну, разапнеш, разапне; разапнём, разапняце; зак., каго-што.
1. Прыбіць цвікамі да крыжа рукі і ногі (старадаўні спосаб пакарання). Дрот калючы. Вышак многа. Кулямётчыкі не спяць. Спевакоў за песню могуць На крыжы распяць. Маляўка.
2. Расправіўшы, туга нацягнуць. Добра, што Кастусь, які ехаў па малако, захапіў брызент: распялі яго, прымацаваўшы да калёс, і так пратрымалі больш гадзіны над ягнятамі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пригвозди́ть сов.
1. прыбі́ць;
2. перен. прыкава́ць;
страх пригвозди́л его́ к ме́сту страх прыкава́ў яго́ да ме́сца;
◊
пригвозди́ть к позо́рному столбу́ паста́віць да гане́бнага слупа́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыпяча́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Дадаць да ўжо напячатанага; напячатаць дадаткова. Прыпячатаць некалькі фотаздымкаў.
2. Разм. Запячатаць чым‑н. Прыпячатаць пісьмо сургучом.
3. Разм. Паставіць пячатку на чым‑н. [Старшыня] хукне, плюне на пячатку І на чэк грашовы — раз! Прыпячатаў! Калі ласка, — У банк імчы! Бялевіч.
4. перан. Разм. Моцна прыціснуць; прыбіць. Першыя кроплі буйнога дажджу прыпячаталі пясок на двары і ўпалі на галаву Восілене. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прихло́пнуть сов.
1. (ладонью) ля́пнуць, пля́снуць;
2. (пристукнуть каблуком и т. п.) прысту́кнуць;
3. (закрыть со стуком) прысту́кнуць, прычыні́ць;
4. (придавить, прищемить) разг. прышчамі́ць, прыбі́ць;
прихло́пнуть па́лец прышчамі́ць (прыбі́ць) па́лец;
5. перен. (прекратить существование чего-л., деятельность кого-, чего-л., закрепить, закрыть), прост. прыкры́ць, закры́ць;
6. (убить) прост. прысту́кнуць, прысту́каць;
7. (накрыть, поймать) прост. накры́ць, злаві́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падбі́ць¹, -даб’ю́, -даб’е́ш, -даб’е́; -даб’ём, -даб’яце́, -даб’ю́ць; падбі́; -і́ты; зак.
1. што. Прыбіць да чаго-н. знізу, прышыць спадыспаду.
П. у ботах падэшвы.
П. паліто футрам.
2. што. Убіць, забіць глыбей.
П. цвікі.
3. каго-што. Ударыўшы, стрэліўшы, прымусіць упасці, вывесці са строю.
П. зайца.
П. танк.
4. што. Ударам пашкодзіць, параніць.
П. вока.
◊
Падбіць вынік (баланс) (разм.) — падсумаваць, падвесці вынікі.
|| незак. падбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. падбі́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 знач.) і падбо́йка, -і, ДМ -йцы, ж. (да 1 знач.).
|| прым. падбо́йны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.) і падбо́ечны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)