лазу́н, ‑а, м.
Разм. Ахвотнік, майстар высока лазіць (звычайна пра дзяцей, падлеткаў). У злезці на верх .. каменя было вельмі цяжка. Малыя пастушкі, найпярвейшыя лазуны, станавіліся пры камені адзін на аднаго і верхняга падсаджвалі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акрабаты́чны
(гр. akrobatikos = які лазіць угары)
1) які мае дачыненне да акрабатыкі (нар. а-ая гімнастыка);
2) спрытны, уласцівы акрабату.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Прала́за ’пранырлівы чалавек, прайдзісвет, спрытнюга’ (ТСБМ). Рус. прола́за ’тс’. Дэрыват ад пралазіць < лазіць. Семантыка аналагічная пройда, прайдоха і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кусто́ўе, ‑я, н., зб.
Разм. Кусты (у 1 знач.). Дазодзілася [Мірону Іванавічу] па начы лазіць з хлопцамі па кустоўю, па росным жыце, наладжваць засады на дарогах. Лынькоў. Наперадзе, мусіць, у лагчынцы, зашарэла нейкае кустоўе — лаза ці які хмызняк. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрала́зіць, ‑лажу, ‑лазіш, ‑лазіць; зак.
1. Пралезці ў вялікай колькасці куды‑н. праз праход, адтуліну і пад. Напралазіла многа дзяцей у сад.
2. перан. Пралезці, трапіць куды‑н. у вялікай колькасці, скарыстаўшы хітрасць, спрыт. Напралазіць у арганізацыю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лозік ’верхалаз’, ’ласун’ (Бяльк.). Да ла́зік, ла́зіць (гл.). Пераход а > о, як у тайна — утойваць, сядзе — пасодзім (Карскі, 1, 98–99).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўпе́хацца ’блытацца пад нагамі’ (валож., Гіл.), ’таўхацца, хадзіць бязладна’ (Сцяшк. Сл.), ’пхацца, лазіць між натоўпу’ (Варл.). Аналагічна да папярэдняга слова, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нале́зці, -ле́зу, -ле́зеш, -ле́зе; нале́з, -зла; -ле́зь; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Улезці куды-н. у вялікай колькасці.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Пра адзежу, абутак: надзецца.
Боты не налезлі на ногі.
3. на каго-што і без дап. Насунуцца, наваліцца на каго-, што-н.
Льдзіна налезла на льдзіну.
|| незак. нала́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лажня́ ’посуд на мёд’ (Гарэц.) — бел. рэгіяналізм, утвораны ад ла́зіць 3 (гл.) і суф. ‑ьня (са значэннем прадмета дзеяння, як і сяўня́).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́зілка ’лесвіца’ (Касп.). Беларускае ўтварэнне ад лазіць і суф. ‑лк‑а (прыклады іншых лексем з гэтым суф. гл. Сцяцко, Афікс. наз., 51).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)