babrać się

незак.

1. пэцкацца, брудзіцца;

2. калупацца, капацца, корпацца, поркацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

*Мадзёхала, драг. модёхало ’той, хто корпаецца, павольна робіць, рухаецца’ (Нар. лекс.) < мадохацца ’вазіцца’ (гродз., Сцяшк. Сл.), мо̂до́хатысь, модёхатыся ’корпацца, ледзь рухацца’ (Нар. лекс.). Да му́дзіць ’рабіць павольна’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пы́пліць ’марудзіць, марудна прымацца за справу’ (Нас.), ’марудна рабіць’ (Шымк. Собр.), пытацца ’марудзіць’ (Бяльк.), сюды ж пепліць ’тс’, пеплецца ’паволі рабіць’, піплівы ’карпатлівы, нудны (пра работу)’: ваша такая піпліваяработа, піша і піша (ашм., LKK, 16, 186). Традыцыйна параўноўваюць з балтыйскімі адпаведнікамі: лат. pipelėties ’корпацца, марудзіць’ (Блесэ, SB, 5, 18; Кіпарскі, Лекс. балтызмы, 14), літ. piplioti ’карпатліва, старанна працаваць’, pyplys ’слабы, нядужы чалавек’ (Грынавяцкене і інш., LKK, 16, 186), pėpti ’слабець, чэзнуць’, pepis ’вялы чалавек, мямля, размазня’ (Санька, Kryu̯ja, 1996, 1, 91), што дае падставы адносіць беларускія словы да балтызмаў. Аднак балг. пьпля ’поўзаць (пра насякомых, малых жывёлах), рухацца паволі, з цяжкасцю, чуць варушыцца; рабіць нешта, але безвыніку’ (Младэнаў, 538: інтэрпрэтуе як слова з няпоўнай рэдуплікацыяй) прымушае прыняць гукапераймальнае паходжанне (таксама Фасмер, 3, 419, адносна беларускіх слоў); паводле Сноя (гл. Бязлай, 3, 38), у аснове самастойных утварэнняў — рэдуплікацыя імітатыўнага кораня і.-е. *ρϊ‑ρ‑, параўн. польск. дыял. рурііс ’мяць, рабіць нядбала, дрэнна, корпацца’, в.-луж. piplić ’саматужнічаць; калупацца ў носе’, н.-луж. pimplis ’марудна рабіць, корпацца’, чэш. piplat ’рабіць марудна, корпацца, калупацца’, слава іх. piplať sa ’марудзіць, рабіць паволі і нерашуча’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

капашы́цца, ‑пашуся, ‑пошышся, ‑пошыцца; незак.

Разм.

1. Шавяліцца, бязладна, мітусліва рухацца. У .. канаўцы капашылася мноства маленькіх галавасцікаў. Даніленка. Санліва папіскваючы, капашыліся ў галлі дрэў птушыныя вывадкі. Ракітны.

2. Корпацца, важдацца, капацца, будучы занятым якой‑н. справай. Меншыя дзеці капашыліся на агародзе, большыя — пілавалі, калолі і складалі дровы. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

по́ркацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм.

1. Корпацца, капацца ў чым‑н. Франтаваты жандарскі афіцэр прыдзірліва поркаўся ў рэчах пасажыра, які вяртаўся з Швейцарыі. «Беларусь».

2. Займацца чым‑н. карпатлівым, марудным; рабіць што‑н. марудна, павольна. Асноўныя работы ў аперацыйнай былі закончаны. Апошнія дні поркаліся з тэлевізійнай апаратурай. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

grzebać się

незак.

1. капацца, рыцца, шукаць;

2. корпацца, кешкацца, марудзіць, важдацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Крапа́ць 1 ’падаць дробнымі кроплямі, пырскаць, пакрываць крапінамі’ (ТСБМ, ТС, Сл. паўн.-зах.). Да крапіць 1 (гл.).

Крапа́ць 2 ’начыняць, фаршыраваць’ (Сл. паўн.-зах., Малч., Шн., Нар. сл.). Ці не да корпацца (гл.)?

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

папе́ра, -ы, мн. -ы, -пе́р, ж.

1. Матэрыял для пісьма, а таксама для іншых мэт, які вырабляецца з драўніннай ці анучнай масы.

2. Афіцыйнае пісьмовае паведамленне, дакумент; рукапіс.

Штабныя паперы.

Каштоўныя паперы (грашовыя дакументы). Корпацца ў паперах.

◊

Застацца на паперы — пра рашэнне, якое не выконваецца.

Папера ўсё вытрымае (іран.) — напісаць можна ўсё, але не заўсёды ажыццяўляецца тое, пра што напісана.

|| памянш. папе́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

|| зніж. папе́рчына, -ы, мн. -ы, -чын, ж.

|| прым. папяро́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калупа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм.

1. Капацца, корпацца ў чым‑н., дастаючы што‑н. [Дзеці] калупаліся ў шчылінах скал, ловячы маленькіх рыбак. Маўр. Чухноўскі ўзяў запалку з парабка.., што ляжаў на стале, і стаў калупацца ёю ў люльцы. Пестрак. // перан. Корпацца ў чым‑н., важдацца з чым‑н. Хлапец.. пусціўся на святло і хутка ўбачыў, што шафёр нечага калупаецца ў маторы. Кулакоўскі. Камера лопнула, і.. [Міхась] доўга калупаўся з колам. Кавалёў.

2. перан. Займацца справай, якая патрабуе карпатлівай, працяглай працы; рабіць што‑н. няўмела і марудна. З самага ранку і да вечара калупаўся Мікіта ля хаты, каля стагоў і хлява. Галавач. // у чым. Залішне старанна аналізаваць, разбіраць што‑н. нязначнае, дробязнае. Нецікава было весці далей гутарку ў гэтым тоне і калупацца ў людскім брудзе. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пако́рпацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца і пакарпа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Корпацца (карпацца) некаторы час. Баракаў пакорпаўся колькі хвілін у машыне, сеў за штурвал і даволі-такі добра.. павёў камбайн. Шамякін. Стары пакорпаўся ў галавах сваіх нараў і паставіў на стол бутэльку. Брыль. Дар’я пакорпалася крыху на градах, вырвала некалькі пустазелін і падалася ў бок. Бяганская.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)