АПЕРА́ЦЫЙ ДАСЛЕ́ДАВАННЕ,
метад распрацоўкі колькасна абгрунтаваных рэкамендацый па прыняцці аптымальных рашэнняў па арганізацыі і кіраванні дзеяннямі (аперацыямі). Навукова аформілася для рашэння тэхн., тэхніка-эканам. задач і задач кіравання ў канцы 1940-х г.
У кожнай задачы аперацый даследавання фармальна апісана мноства магчымых рашэнняў і вызначанай мэтавай функцыі, значэнні якой характарызуюць меру дасягнення мэты пры кожным магчымым рашэнні. Задачы аперацый даследавання бываюць статычныя і дынамічныя, дэтэрмінаваныя і стахастычныя. У статычных задачах мэтавая функцыя яўна не залежыць ад часу, у дынамічных — час мае істотнае значэнне, у дэтэрмінаваных — выбар канкрэтнага рашэння прыводзіць да пэўнага значэння мэтавай функцыі, у стахастычных — гал. ролю адыгрывае фактар выпадковасці. Пры рашэнні статычных дэтэрмінаваных задач карыстаюцца метадамі лінейнага і нелінейнага праграмавання, дынамічных дэтэрмінаваных — дынамічнага праграмавання, стахастычных — тэорыі імавернасцяў, матэм. статыстыкі, тэорыі масавага абслугоўвання, стат. тэорыі прыняцця рашэнняў. Задачы, у якіх сутыкаюцца інтарэсы двух і больш бакоў, рашаюцца метадамі тэорыі гульняў. Калі дакладнае рашэнне задачы немагчыма, карыстаюцца метадам стат. выпрабаванняў (гл. Монтэ-Карла метад). Для рашэння складаных задач распрацаваны пакеты праграм для ЭВМ. Гл. таксама Аптымізацыі задачы і метады.
М.А.Лепяшынскі.
т. 1, с. 424
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
надзённы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае важнае жыццёвае значэнне, неабходны; актуальны. Надзённае пытанне. Надзённыя задачы. Надзённыя патрэбы.
2. Які бывае кожны дзень. Не было маёй вёскі, бацькоў і тысячы надзённых клопатаў. Карпюк.
•••
Надзённы хлеб гл. хлеб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
szczytny
szczytn|y
1. узвышаны; высокі; высакародны;
~e zadania — высакародныя (узвышаныя) задачы;
2. ганаровы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
адка́з¹, -у, м.
1. Выказванне, паведамленне, выкліканыя пытаннем.
Атрымаць а. на пісьмо.
Грунтоўны а. вучня на пытанне.
2. Рэакцыя, водгук.
А. жывога арганізма на раздражненне.
3. Водгук на што-н.; выкліканыя чым-н. дзеянні, учынкі.
У а. на страляніну танк рушыў наперад.
4. Вынік рашэння матэматычнай задачы.
Атрымаць правільны а.
5. Тое, што і адказнасць.
За мір мы ўсе а. нясём.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праве́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., каго-што.
1. Упэўніцца ў правільнасці чаго-н., абследаваць з мэтай нагляду, кантролю.
П. правільнасць рашэння задачы.
П. білеты пры ўваходзе.
2. Падвергнуць выпрабаванню для высвятлення чаго-н.
П. веды навучэнцаў.
П. насенне на ўсходжасць.
|| незак. правяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. праве́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.; прым. праве́рачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упроще́ние в разн. знач. спрашчэ́нне, -ння ср.;
упроще́ние зада́чи спрашчэ́нне зада́чы;
внести́ упроще́ния в констру́кцию самолёта уне́сці спрашчэ́нні ў канстру́кцыю самалёта;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бесцэнзу́рны, ‑ая, ‑ае.
Які не праходзіць цэнзуры. Жыццё і задачы рэвалюцыйнай барацьбы патрабавала больш дзейсных і эфектыўных сродкаў агітацыі, якія, мінаючы рагаткі царскай цэнзуры, даносілі б праўдзівае слова народных масам. Патрэбен быў вольны бесцэнзурны беларускі друк. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ізаперыметры́чны
(ад іза- + перыметр)
аднолькавы па перыметру;
і-ыя задачы — клас задач варыяцыйнага вылічэння на знаходжанне ўсіх крывых, што маюць аднолькавы перыметр.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
sum1 [sʌm] n.
1. арыфметы́чная зада́ча;
do a sum раша́ць зада́чу;
be good at sums до́бра раша́ць зада́чы
2. су́ма, ко́лькасць, падраху́нак;
the sum of what we’ve done усё, што мы зрабі́лі
♦
in sum fml караце́й ка́жучы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
разбэ́сціць, ‑бэшчу, ‑бэсціш, ‑бэсціць; зак., каго-што.
1. Прывучыць да дрэнных звычак, маральна распусціць. — Аўдзееў іх [абібокаў, зладзеяў] разбэсціў, а яны разышліся і робяць, што хочуць, — расказвала Аня. Дуброўскі.
2. Зрабіць непаслухмяным; разбалаваць. Разбэсціць дзіця. □ — [Валодзя] разбэсціў Мішу.., дазваляе яму спісваць задачы. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)