археаптэ́рыкс

(н.-лац. archaeopteryx, ад гр. archaios = даўні + pteryks = крыло)

самая старажытная птушка, знойдзеная ў сланцах юрскага перыяду.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ко́лішні і калі́шні, ‑яя, ‑яе.

Які мае адносіны да мінулага, меў месца ў мінулым. Колішняе знаёмства. □ Над краем колішняй бядоты і галечы Жыццё, як сонца, не спыняе рух. Звонак. Цяпер не час той даўні і калішні, Не навіна машына ля двара. Астрэйка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракаве́тны, ‑ая, ‑ае.

Вельмі стары, даўні, векавечны. Дарога была выкаўзаная, добра пратораная саньмі і зацішная, бо ішла яна дзе чарналессем, а дзе і пракаветным борам. Сабаленка. На вачах выпростваў горад свае пракаветныя крывыя вуліцы, падаваўся ўшыркі, рос угору гмахам новых камяніц. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

застарэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Даўні па часу ўзнікнення; стары, састарэлы. Застарэлыя мазалі. □ [Дым] .. стаў марудна асядаць на зараснікі, на застарэлы бруснічнік. Кулакоўскі.

2. Які цягнецца з даўніх часоў; непапраўны, невылечны. Застарэлая хвароба.

3. Які не адпавядае сучасным патрабаванням, нормам; устарэлы. Застарэлае абсталяванне. Застарэлыя звесткі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пры́яцель, ‑я, м.

Блізка знаёмы чалавек, з якім устанавіліся добрыя, прыязныя адносіны. Я нават не паверыў з першага позірку, што гэта мой даўні прыяцель і першы дарадчык па ўсіх пытаннях механізацыі, электрыфікацыі і будаўніцтва. Кулакоўскі. Пасля гэтай сумеснай працы аўтар і рэдактар сталі самымі шчырымі прыяцелямі. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Асы́ты, осы́та, осы́тэ ’злёгку гнілы’ (хвоя, дрэва) (Клім.). Параўн. укр. сита сосна ’сасна са смалой’. Да кораня сыт‑ (гл. сыты) са значэннем ’насычаны’. Параўн. таксама осэ́тня пора́ ’дастатковы час’ (Клім.) пры ўкр. оситня пора ’дастаткова даўні’, зноў да гэтага кораня са значэннем ’сытны’ = ’дастатковы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

zadawniony

zadawnion|y

застарэлы, запушчаны; даўні;

~а choroba — застарэлая хвароба;

~е spory — даўнія (старыя) спрэчкі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

hoar

[hɔr]

1.

adj.

1) бе́лы, шэ́ра-бе́лы

2) сівы́; стары́; да́ўні, стараве́чны

2.

n.

1) сівізна́ f.

2) шэ́рань f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

дапато́пны

1. (вельмі даўні) frühgeschichtlich, vórweltlich; vórsintflutlich;

2. разм (састарэлы); жарт, іран vórsintflutlich; von Ánno dázumal;

дапато́пны ўбор áltmodische Kléidung [Tracht];

дапато́пныя по́гляды veráltete [vórsintflutliche] Ánsichten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

баламу́тны, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Неспакойны, здатны на розныя штукі. Андрэйчыкаў Хведар, трактарыст і надта баламутны хлопец, выпрасіў у Васіля казыркастую флоцкую фуражку — даўні падарунак яму ад марака, стрыечнага брата. М. Стральцоў.

2. Падманлівы, спакуслівы. [Ала] страляла ў кожнага баламутным зіркам і тут жа.. нявінна апускала павекі. Карпаў.

3. Галаваломны, цяжкі. Баламутная работа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)