ВАЛО́ЖЫНКІ вёска ў Беларусі, у Шаркаўшчынскім р-не Віцебскай вобл., на аўтадарозе Глыбокае—Браслаў. Цэнтр сельсавета. За 15 км на ПнЗ ад гар. пасёлка і чыг. ст. Шаркаўшчына, 233 км ад Віцебска. 181 ж., 72 двары (1996).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
wéitgehend, weit géhend
a зна́чны, радыка́льны, глаба́льны, шыро́кі (пра планы і г.д.)
~es Verständnis — глыбо́кае разуме́нне чаго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Рубі́ж ’вастрыё касы’ (драг., Нар. словатв.). Дыялектны фанетычны варыянт да рубеж (гл.). Варыянты з суфіксамі ‑еж/‑іж назіраюцца, аднак, у адад’ектыўных назоўніках: глыбе́ж/глыбі́ж ’глыбокае месца ў рацэ; бездань’, гусце́ж/гусці́ж ’гушчар’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бу́ка1 ’кузурка’ (Нас.). Параўн. рус.бука́шка ’тс’, якое Фасмер (1, 236) звязвае з бу́кать, буча́ть, а Трубачоў (Дополн., 1, 236) з польскім bąk ’жук’.
Во́тмут, вотмуць ’вір на рацэ; глыбокае месца ў рацэ ці возеры’ (Яшк., слаўг., цэнтр. і ўсх. Палессе). Польск.odmęt ’тс’, палаб. тапонім Votmąt. Аднакаранёвае і вомут (гл.) (Талстой, Георг., 214); з ot‑ і ‑męt.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плес ’глыбокае месца на балоце, дзе заўсёды стаіць вада’ (Бес.), ’шырокі фарватэр’ (Крывіч, 1), ’прырэчная сенажаць, якая заліваецца ў час разводдзя’ (глус., Янк., дыс.), ’забалочаныя берагі азёр’ (палес., Талст.), плесо ’балота, занесенае пяском’ (Скарбы). Гл. плёс.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нарасхва́т, прысл.
Стараючыся перахапіць у іншых, схапіць раней. Рабочую сілу бралі, як і заўсёды ў гэты час, нарасхват.Чорны.Зімой парабак адвозіў .. [дровы] у Глыбокае на рынак і прадаваў за добрую цану. Сухія бярозавыя плашкі .. куплялі нарасхват.Машара.//узнач.вык. Мець вялікую папулярнасць, попыт. Музыканты — нарасхват. □ — Паеду, дзядуля, у Гомель. Там, кажуць, нашы малюнкі нарасхват.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перакана́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. пераканаць (у 1 знач.) і станпаводлезнач.дзеясл. пераканацца.
2. Цвёрды, непахісны погляд, упэўненасць. Адно толькі ведае.. [Кастусь] — усім сэрцам і душою будзе заўсёды служыць прыгнечанаму селяніну, роднай Беларусі. Гэта было глыбокае і непахіснае перакананне...С. Александровіч.Прамова .. [Мікітава] была не зусім гладкая, але ён гаварыў шчыра, з перакананнем.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЕРАЗВЕ́ЧЧА,
былая вёска ў Глыбоцкім р-не Віцебскай вобл. Размяшчалася за 3 км на Пн ад г.Глыбокае, паміж азёрамі Вялікае і Мушкат. Упершыню ўпамінаецца ў 14 ст. ў грамаце кн. Андрэя Альгердавіча. Уваходзіла ў Полацкае ваяв.ВКЛ. Паводле Полацкай рэвізіі 1552, у мястэчку Беразвечча было 40 дамоў і 40 мяшчан. У 1643—1874 дзейнічаў Беразвецкі кляштар базыльян. Існавалі праваслаўная царква, 4-класнае духоўнае вучылішча. З 1921 Беразвечча ў складзе Польшчы. З 1939 у БССР, з 1940 у Глыбоцкім р-не. У Вял. Айч. вайну 1941—45 ням. фашысты стварылі тут Беразвецкі лагер смерці. З 1960-х г. Беразвечча ў межах г.Глыбокае.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Тапе́лец ’чалавек, які ўтапіўся або топіцца’ (ТСБМ). Запазычана літаратурным шляхам (Купала) з польск.topielec ’тс’, ’істота, што жыве ў вадзе і зацягвае туды грэшнікаў; вадзянік’, што ад topiel ’глыбокае месца ў рацэ, у возеры, топкае балота’. Гл. наступныя словы.