каварыя́нт
(ад ка- + варыянт)
лік, алгебраічны выраз, які пры пэўным ператварэнні велічынь, з якімі звязаны, змяняецца па строгіх правілах, пераважна па лінейных законах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
варыя́нта
(ад варыянт)
1) арганізм жывёлы або расліны, які адхіляецца па пэўнай прымеце ад асноўнага тыпу;
2) кожны член рада лікаў пры статыстычных падліках.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ро́зніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; незак., ад каго-чаго чым.
Разм. Мець асаблівасці, рысы, якія адрозніваюць каго‑, што‑н. ад іншага (іншых), робяць непадобным на іншых; адрознівацца. [Сцяпан Уласавіч] амаль нічым не розніцца ад іншых дзядзькоў — ні гаспадаркай, ні адзеннем. Мележ. Публіцыстычнасць П. Глебкі розніцца ад мяккага лірызму Я. Купалы, ад эпічнай непаспешлівасці Я. Коласа. «Полымя». Сучасны варыянт песні «Ой, рэчанька, рэчанька» таксама розніцца ад змешчанага ў пятым томе «Люду беларускага». Саламевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паэ́ма, ‑ы, ж.
1. Вялікі вершаваны твор з апавядальным або лірычным сюжэтам. Лірычная паэма. □ У першапачатковы варыянт паэмы «Сцяг брыгады» была ўключана невялікая песня-легенда пра музыку-цымбаліста. Гіст. бел. сав. літ.
2. перан. Пра што‑н. прыгожае, велічнае, незвычайнае. Нашы дні — паэмы-былі, Сказ нідзе нячуты. Колас. Сама ты, радзіма, жывая паэма. Глебка.
3. Музычны твор свабоднай формы з лірычным зместам. У канцэртах аркестра гучалі ўсе сімфоніі Чайкоўскага, яго ўверцюры, паэмы. «Беларусь».
[Грэч. póiēma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Расхлябяста́цца ’разрагатацца’ (Сл. рэг. лекс.). Да экспрэсіўнага дзеяслова з шырокай семантыкай хлябястаць (гл.), параўн. варыянт з “іканнем” хлібістаць (chlibistać) ’хлюпаць (пра ваду); рагатаць’ (Варл.), варыянт хлябаць, хлябтаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
актуалі́зм
(ад лац. actualis = дзейны)
1) варыянт неагегельянства, распрацаваны італьянскім філосафам Д. Джэнціле;
2) параўнальна-гістарычны метад у геалогіі, які заключаецца ў вывучэнні мінулага праз пазнанне сучаснасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Про́-. Націскны варыянт прыстаўкі пра- (гл.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ільцы́ (Касп.). Фанетычны варыянт лейцы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рас-, ро́с‑ фанематычны варыянт прыстаўкі раз- (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́ршасны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн.
1. Які з’яўляецца першай, зыходнай ступенню чаго‑н.; першапачатковы. Матэрыя — першасная, свядомасць — другасная. Першасная абмотка трансфарматара. Першаснае значэнне слова. □ Будынак.. царквы неаднаразова перабудоўваўся і рамантаваўся, і даследчыку прыйшлося карпатліва ўстанаўліваць першасны варыянт яго. Ліс. // у знач. наз. пе́ршаснае, ‑ага, н. Першааснова, сутнасць чаго‑н. Ды той «халодны» разлік амаль ніколі не забіваў «цеплыні» пачуццёвага — першаснага ў паэзіі. Лойка.
2. Які ўзнікае, утвараецца на першай, пачатковай стадыі чаго‑н. Першасныя крышталічныя пароды. Першасныя солі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)