павалі́ць 1, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., каго-што.
Прымусіць упасці; абярнуць. Паваліў вецер плот. □ Накінуліся жа[ў]неры на дзеда Талаша і пачалі яго валтузіць, стараючыся паваліць старога. Колас. Вецер шалёна налятаў на дрэвы, нібы намагаючы паваліць іх з разгону. Лынькоў. // безас. Прымусіць нахіліцца, нахіліць. Пры віражы самалёта пасажыраў паваліла набок. // Разм. Высечы, спілаваць (пра лес, дрэвы і пад.). [Буднік:] — Дзялянка вялікая, хаця б да вясны ўправіліся паваліць. Ермаловіч.
павалі́ць 2, ‑валіць; зак.
Пайсці натоўпам, патокам. Адчыніліся дзверы, і ўслед за гарманістам у клуб з прыпеўкамі, гоманам і смехам паваліла моладзь. Дуброўскі. Нарэшце скончылася першая змена, і рабочы люд паваліў з цэхаў у прахадную. Сабаленка. // Пачаць часта хадзіць куды‑н., наведваць каго‑н. з якой‑н. мэтай — пра многіх. Да Настасі Палікарпаўны павалілі заказчыцы ажно з другога канца горада. Шахавец. // Пачаць ісці густой масай (пра снег, дым і пад.). На хату з пячуркі паваліла густая пара. Галавач. Паваліў мяккі ціхі снег, і чарнату вечара як бы хто прафастрыгаваў белымі ніткамі. Сабаленка.
павалі́ць 3, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., што.
1. Зваліць усё, многае (шэрсць, воўну). Паваліць усю воўну.
2. і без дап. Валіць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Валяну́ць ’пайсці густа (пра снег); ударыць’ (КТС). Да валіць. Параўн. вальнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валіна ’павал, буралом у лесе’ (Яшк.); ’руіны’ (Грыг.). Да валіць 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́лішны ’кастрыраваны’ (Грыг.). Да валашыць, збліжанага з валіць (параўн. рус. коновал, валяць ’кастрыраваць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вурга́ніць ’валіць адно на другое без парадку, рабіць абы-як’ (Нас.). Відаць, немагчыма разглядаць асобна ад варганіць ’тс’; узыходзіць да незафіксаванага *вурга́ць, вургану́ць ’кідаць, штурхаць’, што адпавядае балг. въ́ргам ’перакульваць, валіць’, чэш. vrhati, славац. vrhať ’кідаць’ і інш.; адносна семантыкі параўн. таксама балг. арг. върго́лю ’рабіць, працаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ссяка́ць, ссячы́
1. ábhauen* vt, ábschlagen* vt; ábholzen vt, fällen vt (валіць лес);
2. (зрабіць дробным) zerhácken vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Вале́ж 1 ’бура, якая ломіць дрэвы’ (Сцяшк. МГ). Да валіць. Параўн. балг. валеж ’снег, дождж (ападкі)’. Гл. таксама валішча, валежг.
Вале́ж 2 ’упаўшае струхлелае дрэва’ (КСТ). Да валіць. Параўн. рус. валежина ’ляжачы сухі лес’, валь, валяжник ’зваленыя ветрам дрэвы’, укр. валежник ’тс’ (Фасмер, 1, 269; Рудніцкі, 1, 300).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
przewalać się
незак.
1. перавальвацца; пераварочвацца; перакочвацца;
2. праходзіць (натоўпам); валіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
правалі́ць 1, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., каго-што.
1. Праламаць, абрушыць. Праваліць падлогу.
2. перан. Зрабіць правал (у 4 знач.). Рэкша пачынаў быў ужо баяцца, што праваліць справу, не справіцца з заданнем. Няхай. Шамоту пачалі крытыкаваць усё часцей і часцей, а на наступных выбарах яго правалілі. Дуброўскі. // Раскрыць, даць магчымасць выявіць (падпольную арганізацыю). Напароліся .. [падпольшчыкі] на правакатара, ледзь не праваліў усіх. Машара. // Атрымаць нездавальняючую ацэнку на экзамене. [Валя:] — Смех смехам, а вось я алгебру заўтра магу праваліць. Васілевіч.
правалі́ць 2, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак.
Разм. Прайсці, перамясціцца масай, у вялікай колькасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вале́нне ср.
1. ва́лка ж., валя́ние;
2. ва́лка ж., валя́ние, ува́лка ж., битьё, ката́ние;
1, 2 см. валі́ць III
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)