Дро́жкі ’калёсы, вазок’ (БРС). Відаць, запазычанне з рус.дро́жки ’тс’ (як і ўкр.дро́жка; гл. Фасмер, 1, 540). Аб гэтым сведчыць адсутнасць гэтага слова ў гаворках. Рус.дро́жки < дрога́ ’брус, які злучае пярэднюю і заднюю восі павозкі’. Адсюль і рус.дро́ги ’від павозкі’. Магчыма, такога ж паходжання і бел.дро́гі ’калёсы, развалкі’ (Бяльк., Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жадзён, ‑дна, ‑дно; мн. ‑дны; чаму.
Разм. Які церпіць нястачу ў самым неабходным, ахвочы да чаго‑н. У тыя дні былі жадны Скарынцы чэрствай хлеба.Глебка.Вадзе жадна, узлёгшы на сухое зала, Сяліба наша сумавала.Лужанін.
•••
Жадзён на вока — пра зайздроснага, сквапнага чалавека. Працаваў не вельмі ён, І на вока быў жадзён: Сена ўбачыць на гумне, — Хоць вазок падкіньце мне!Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распісны́, ‑ая, ‑ое.
Упрыгожаны роспісам (у 2 знач.). Маўчалі мяхі распісныя, Дымкі ад цыгаркі плылі. Размову сябры баявыя У цеснай зямлянцы вялі.Калачынскі.Я бачыў гэтыя распісныя куфры — і не мог паверыць у будзённасць такой работы.«Маладосць».Ён паспешліва саскочыў у снег. Убачыў перад сабой задыханую конскую храпу, распісны вазок.Асіпенка.Узоры ўсцяж карніза распіснога І аканіцы — крылы матыля.Пысін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рысо́ра, ‑ы, ж.
Пруткая частка ў экіпажы, аўтамабілі, вагоне і пад. (звычайна ў выглядзе спружыны), якая знаходзіцца паміж восямі і кузавам і служыць для змякчэння штуршкоў пры яздзе. Конюх запрагае каня ў вазок на рысорах.Мурашка.Вагоны мякка на рысорах Скрыпяць.Калачынскі.Было відно, што калі яшчэ так праехаць, то не толькі шкло не вытрымае, а і рысоры наўрад ці астануцца цэлыя.Кулакоўскі.
[Фр. ressort.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тандэ́м ’размяшчэнне адно за другім’, ’двухмесны веласіпед’ (ТСБМ). Праз польск.tandem ’двухколавы вазок, запрэжаны цугам, адзін за адным, коньмі’, ’веласіпед з двума сядзеннямі’, з англ.tandem ’размяшчэнне гужам, адно за адным; веласіпед для дзвюх асоб, якія сядзяць адна за адной’ < лац.tandem < *tamdem ’урэшце, урэшце рэшт’, што трансфармавалася ў значэнне ’ў даўжыню’, ’у працяг’, г. зн. ’адзін за адным’ (Сной₂, 750).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Турля́цца ‘штурхацца, піхацца’ (Жд. 3, ТС). Параўн. укр.турля́ці ‘піхаць, ганяць’, рус.турля́ться ‘кідацца, піхацца’, польск.turlać sie ‘куляцца’, мажліва, сюды і славен.turláti ‘праколваць, пранізваць’, адносна якога Сной (Бязлай, 4, 250) сцвярджае: «вакалізм славянскага кораня няясны, мажліва, экспрэсіўны». Вытворнае ад гукапераймальнага па паходжанні турліць, гл. Польск.turlać разглядаюць як варыянт tulać ‘каціць, куляць’ (Варш. сл.). Сюды ж турля́жка ‘тачка, вазок на двух колах вазіць зямлю’ (Ласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sleigh
[sleɪ]1.
n.
1) вазо́к -ка́m.; са́ні pl. only.
2) дзіця́чыя са́нкі
2.
v.i.
1) е́зьдзіць саня́мі, вазко́м, у вазку́
2) ката́цца на са́нках
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Беда́ ’ручны вазок на двух колах’ (Маслен.), бі͡едка двуколка’ (Бесар.). Укр.біда́, бєдка, бі́дка і да т. п., польск.bida, biga, bieda. Запазычанне з лац.biga, дакладней, з формы мн. bigae ’тс’ (< bi‑iugae), якое, па народнай этымалогіі, было ператворана ў bida, bieda і да т. п. (уплыў славянскага běda ’бяда’). Варш. сл., 1, 147; Брукнер, 25; Рудніцкі, 131. У бел. і ўкр. мовах запазычанне праз польск. пасрэдніцтва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закры́ты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад закрыць.
2.узнач.прым. Які мае дах, сцены; крыты. Закрыты вазок. □ Малако прывезлі ў закрытай зялёнай машыне.Пальчэўскі.
3.узнач.прым. Не для ўсіх даступны. Закрыты партыйны сход. Закрыты конкурс.
4.узнач.прым. Скрыты, не яўны; унутраны. Закрытая форма туберкулёзу.
•••
Закрытае галасаваннегл. галасаванне.
Закрытае морагл. мора.
Закрытае пісьмогл. пісьмо.
Закрытая навучальная ўстановагл. установа.
Закрыты складгл. склад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыцмо́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Цмокнуць губамі, языком, звычайна выказваючы якое‑н. пачуццё (здзіўленне, задавальненне, злосць і інш.). Апранаючыся, .. [Чыжык] агледзеў свае гамашы, здзіўлена прыцмокнуў языком.Лупсякоў.— Ты праўду кажаш. З Рыгора можа быць талковы брыгадзір, але... — тут Васіль прыцмокнуў языком.Арочка.
2. Цмокнуць, прымушаючы каня ісці. Старшыня ўзяўся за лейцы, зычна прыцмокнуў.Якімовіч.І я тут не адгаварыўся, усе разам кінулі мяне ў вазок на гарохавінне, і Алесь прыцмокнуў на каня.Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)