Пы́жыцца (пыжицьца) ’назвацца ад фанабэрыі’ (Нас.), ’напружвацца, дбаць’ (ваўк., Сцяшк. Сл.), укр.пи́зитися ’надзявацца, фанабэрыцца’, рус.пы́житься ’старацца нешта зрабіць з празмернымі намаганнямі; фанабэрыцца’, н.-луж.pyzeliś se ’пускаць бурбалкі, бурліць, тужыцца’. Вытворнае ад пыж1 (< *pyž‑), гл. Курціна, Этимология–1971, 72; Чарных (2, 87) мяркуе пра першаснае значэнне ’раздувацца, каб выпіхнуць пыж’, што неабавязкова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
seethe
[ˈsi:ð]1.
v.i.
1) бурлі́ць, пе́ніцца
Water seethed under the falls — Вада́ бурлі́ла й пе́нілася пад вадаспа́дамі
2) Figur. хвалява́цца, непако́іцца
3) мо́кнуць
2.
v.t.
мачы́ць; вымо́чваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Пухць — выклічнік ’бух’ (шальч., Сл. ПЗБ), сюды ж пухчэць, пухцег^ь ’брадзіць; бурчаць’ (в.-дзв., паст., рас., Сл. ПЗБ). Аўтары названага слоўніка параўноўваюць з літ.pükt ’тс’, pukšėti ’тс’, аднак, хутчэй за ўсё, гэта вытворнае ад гукапераймальнага пу́хаць (гл.), параўн. серб.-харв.пухтат и! пу́кт am и, пу́кРіем ’біць ключом, бурліць’, у якіх Скок (3, 69) бачыць анаматапеізмы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wírbeln
vi
1) круці́цца, вярце́цца
2) насі́цца ві́храм
3) бурлі́ць (пра ваду)
4) клубі́цца (пра дым)
5) выбіва́ць по́шчак (на барабане)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
адгруката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.
Разм. Перастаць грукатаць. Калі адгрукочуць трамваі і самазвалы, Пагаснуць у інтэрнатах запозненыя агні, Па Мінску задумліва крочыць Янка Купала, Радкі ненапісаных вершаў шэпчучы ў цішыні.Бураўкін.//перан. Прайсці, мінуцца. Калі паўвека мерна адгрукоча І ўжо не так бурліць у жылах кроў, І шлях жыццёвы, і сваіх сяброў Хто прыгадаць у цішыні захоча, Няхай жа той ніколі не забудзе Квяцістую дарогу ў родны дом.Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sprúdeln
1.
vi (s) біць крыні́цай, пе́ніцца
2) бурлі́ць, бульката́ць, клеката́ць, кіпе́ць
2.
vi (h) ху́тка [го́рача] гавары́ць
séine Líppen ~ Wítze — ён так сы́пле дасці́пнымі вы́разамі [жа́ртамі]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Сучы́ць ’сукаць, скручваць у дзве столкі’ (Бяльк., Др.-Падб., Сл. ПЗБ; докш., Янк. Мат.; мёрск., Ск. нар. мовы; ГЧ, Сцяшк. Сл.), ’навіваць ніткі на цэўку пры дапамозе сукала’ (Сл. ПЗБ, ТС; докш., Янк. Мат.), ’круціць (калаўрот)’ (Сл. ПЗБ), сюды ж су́чыцца ’бурліць (пра ваду)’ (віц., бялын., ЛА, 2). Параўн. укр.дыял.сучи́ти ’сукаць’, рус.сучи́ть ’тс’, польск.дыял.suczyć, sucyć ’падыходзіць, прылягаць’, в.-луж.sučić ’сукаць, звязваць, круціць’, балг.су́ча ’сукаць, намотваць’, дыял.су́чем ’раскатваць цеста’, ’сукаць ніткі’, макед.суче ’сукаць, скручваць, закручваць’, ’раскатваць цеста’. Прасл.*sučiti, звязана з чаргаваннем асновы з *sъkati, *sukati, гл. сукаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клеката́ць, клекачу, клякочаш, клякоча; незак.
1. Ствараць клёкат; крычаць падобна некаторым птушкам. Бусел не мае голасу. Ён не крычыць, а клякоча — гучна і часта шчоўкае сваёй дзюбай.В. Вольскі.
2.(1і2ас.неўжыв.). Бурліць, з шумам кіпець. У чыгунку клекатала юшка.Асіпенка.Плыт перагарадзіў пратоку, і вада клекатала, віравала.Савіцкі.
3. Глуха, перарывіста булькаць (пра гукі ў горле, грудзях). Ад кіслароднае нястачы У горле клекатала кроў.Звонак./убезас.ужыв.Сержант трызніў, хрыпеў, у горле яго клекатала.Хомчанка.
4.перан. Бурна праяўляецца, не знаходзячы выхаду (пра пачуцці). [Алесь] не разумеў, што крычаў, адна нянавісць клекатала ў ім.Броўка.Злосць і абурэнне клекатала ў яе грудзях.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бурла́к ’бурлак’ (БРС, Нас.), ’парабак, батрак’ (КЭС), ’здаравенны чалавек’ (Нас.), ’лайдак, гультай’ (КЭС). Укр.бурла́к, бурла́ка ’бабыль, бяздомны чалавек, халасцяк’. Рус.бурла́к ’работнік на рачных судах; селянін на заработках; здаравенны хлопец; халасцяк; валацуга’. Польск.burłak (< укр.). Вельмі цёмнае слова. Версіі пра запазычанне (з тат. мовы або з с.-в.-ням.; агляд іх гл. Фасмер, 1, 245–246; Шанскі, 1, Б, 233) пераконваюць слаба. Шанскі, там жа, хоча выводзіць яго з рус.*бурло ’крыкун’ (< бурло ’найбольшы звон на званіцы’). Але гэта вельмі няпэўна. Рудніцкі (1, 263) бачыць сувязь з дзеясловам слав.*burliti ’бурліць’ (параўн. укр.бурли́‑голова ’неспакойны чалавек’, бурлі́й ’крыкун, баламут’). Вельмі няпэўным з’яўляецца вывядзенне Шанскім (там жа) бел. і ўкр. слова з рус. мовы.