цень, -ю, мн. -і, -яў, м.
1. Месца, заслоненае чым-н. ад сонца.
Пад дрэвамі быў ц.
2. Невыразныя абрысы фігуры, сілуэт.
У акне прамільгнуў нечы ц.
3. перан., чаго. Адлюстраванне ўнутранага стану чалавека (смутку, трывогі, болю і пад.).
Па твары прамільгнуў ц. страху.
4. перан., чаго. Здань, дух.
Цені мінулага.
Цені продкаў.
5. перан., чаго. Нязначная, вельмі малая колькасць, доля.
І ценю праўды тут няма.
6. Пра каго-н. вельмі аслабленага, худога.
Не чалавек, а ц.
◊
Кідаць цень на каго-што (разм.) — выклікаць падазрэнне да каго-н.
Як цень (разм.) — неадчэпна (хадзіць за кім-н.).
|| прым. ценявы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сла́ба нареч., в разн. знач. сла́бо;
с. ўда́рыць — сла́бо уда́рить;
с. ўсміхну́цца — сла́бо улыбну́ться;
у акне́ с. свяці́ўся аге́ньчык — в окне́ сла́бо свети́лся огонёк;
кні́га напі́сана с. — кни́га напи́сана сла́бо
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
акно́ (мн. во́кны) ср., в разн. знач. окно́;
у на́шым пако́і два акны́ — в на́шей ко́мнате два окна́;
на акне́ стая́ць кве́ткі — на окне́ стоя́т цветы́;
а. ў жыццё — окно́ в жизнь;
а. памі́ж во́блакамі — окно́ ме́жду облака́ми;
а. памі́ж уро́камі — окно́ ме́жду уро́ками;
а. ў бало́це — окно́ в боло́те;
○ глухо́е а. — глухо́е окно́;
◊ не то́лькі све́ту, што ў акне́ — свет (не) кли́ном сошёлся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ВАСІ́ЛЬЕВА Ларыса Мікалаеўна
(н. 23.11.1935, г. Харкаў),
руская пісьменніца. Скончыла Маскоўскі ун-т (1958). Друкуецца з 1957. Лірычныя зб-кі вершаў і паэм: «Ільняны месяц» (1966), «Лебяда» (1970), «Адна зямля — адно каханне» (1973), «Агонь у акне» (1978), «Васіліса» (1981), «Гай» (1984) і інш. насычаны вобразамі часоў Стараж. Русі, але характэрны для паэтэсы эмацыянальны струмень выводзіць яе герояў з даўніны ў свет сучасных радасцей і смутку. Аўтар кн. апавяданняў пра Англію «Альбіён і таямніцы часу» (1978), кн. «Крамлёўскія жонкі» (1993), рамана «Кніга пра бацьку» (1984) і інш. На рус. мову пераклала асобныя вершы Я.Купалы.
Тв.:
Избр. произв. Т. 1—2. М., 1989.
т. 4, с. 27
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
чу́шка 1, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Разм. Свіння. — На плоў толькі барашак падыходзіць, — тлумачыў, седзячы на акне, худы чарнявы палонны. — Свініна? Чушка? Не-э-эт! — закапыліў ён нос і махнуў рукою: — Не-эт! О, у нашым Андзіжане робяць плоў! С. Александровіч. Сыч задумаў нейкі свінарнік на тысячу галоў чушак з механізаванай кармакухняй. Паслядовіч.
чу́шка 2, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.
Злітак металу ў форме бруска.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
окно́ в разн. знач. акно́, -на́ ср.;
откры́ть окно́ адчыні́ць акно́;
окно́ в боло́те акно́ ў бало́це;
окно́ ме́жду полевы́ми рабо́тами перен. акно́ памі́ж палявы́мі рабо́тамі;
◊
то́лько и све́та в окне́, что… то́лькі і святла́ ў акне́, што…
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узо́р, -ру м.
1. (рисунок) узо́р;
маро́з намалява́ў ~ры на акне́ — моро́з нарисова́л узо́ры на окне́;
2. в разн. знач. образе́ц;
узо́ры ткані́н — образцы́ тка́ней;
узо́ры но́вых вы́рабаў — образцы́ но́вых изде́лий;
у. працаві́тасці — образе́ц трудолю́бия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мігце́ць, ‑ціць; незак.
1. Ледзь свяціцца. У хаце чад, мігціць газніца. Лужанін. У адным акне мігцеў скупы агонь. Чарнышэвіч.
2. Свяціць няроўным бляскам. Праз некаторы час неба на ўсходзе пабялела і зоркі пачалі мігцець не так ярка. Ляўданскі.
3. Хутка праносіцца, мільгаць. Вятры тугія свішчуць ля кабіны, Мігцяць слупы, зігзагі паваротаў. Ставер.
4. перан. З’яўляцца на кароткі час і зноў знікаць. Мігцяць думкі. □ Мучыў боль па загінуўшым сыне, мігцела надзея хоць што-небудзь пачуць аб ім. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
коўш, каўша, м.
1. Шырокая круглая пасудзіна з ручкай для зачэрпвання вадкасці. На ручніках, расшытых пеўнямі, Хлеб-соль падносім для гасцей, Вядзём за стол, каўшамі пеннымі Частуем брагай. Гаўрусёў. // Разм. Тое, што і туфель. Верна трымае мяшок, а я каўшом насыпаю з засека пшаніцу. Жычка.
2. Вялікае металічнае прыстасаванне ў розных механізмах, якое служыць для зачэрпвання, разлівання і пад. Коўш экскаватара. Коўш скрэпера. Разлівачны коўш. □ Коўш нахіліўся, і ў завалачнае акне печы наліўся чыгун. Карпаў.
•••
Чэрпаць (браць і пад.) каўшом гл. чэрпаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
okno
okn|o
н. акно;
z ~a wyglądały kwiaty — на акне былі відаць вазоны;
~o wystawowe — вітрына;
~o na świat — акно ў свет;
wyrzucać pieniądze przez ~o — кідаць грошы на вецер
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)