призре́ть сов., книжн. (дать приют) даць прыту́лак (каму, чаму); даць прыста́нішча (каму, чаму); (взять на своё попечение, содержание) узя́ць на свой до́гляд (на сваё ўтрыма́нне); (позаботиться) паклапаці́цца (аб кім, аб чым); (приютить) прытулі́ць (каго, што);
призре́ть сироту́ даць прыту́лак (прыста́нішча) сіраце́, прытулі́ць сірату́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
прице́л м.
1. (действие — прицеливание) прыцэ́л, -лу м., мн. нет; прыцэ́льванне, -ння ср., мн. нет;
ли́ния прице́ла лі́нія прыцэ́лу (прыцэ́львання);
2. (приспособление) прыцэ́л, -ла м.;
ра́мка прице́ла ра́мка прыцэ́ла;
опти́ческий прице́л апты́чны прыцэ́л;
постоя́нный прице́л пастая́нны прыцэ́л;
◊
взять на прице́л узя́ць на прыцэ́л;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
прыцэ́л м.
1. род. прыцэ́лу (действие) прице́л;
лі́нія ~лу — ли́ния прице́ла;
2. род. прыцэ́ла (приспособление) прице́л;
ра́мка ~ла — ра́мка прице́ла;
апты́чны п. — опти́ческий прице́л;
пастая́нны п. — постоя́нный прице́л;
◊ узя́ць (браць) на п. — взять (брать) на прице́л;
палі́тыка далёкага ~лу — поли́тика да́льнего прице́ла;
далёкі п. — далёкий (да́льний) прице́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
арэ́нда ж
1. (часовае карыстанне) Pacht f -, -en;
капіта́льная арэ́нд Grúndpacht f;
узя́ць у арэ́нду páchten vt, in Pacht néhmen*;
здаць у арэ́нду verpáchten vt; vermíeten vt (памяшканне);
2. (плата за арэнду) Pacht f -, -en, Páchtgeld n -(e)s, -er; Míete f -, -n (за памяшканне)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
бык м Stier m -(e)s, -e, Búlle m -n, -n;
племянны́ бык Zúchtstier m, Zúchtbulle m;
◊ ён упа́рты як бык er ist stur [hálsstarrig] wie ein Ésel;
узяць быка́ за ро́гі den Stier bei [an] den Hörnern fássen [pácken];
ён здаро́вы як бык er strotzt vor Gesúndheit
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прыцэ́л м
1. (дзеянне) Zíelen n -s;
узя́ць на прыцэ́л aufs Korn néhmen*; visíeren [vi-] vt;
2. вайск (прылада) Visíereinrichtung [vi-] f -, -en; Áufsatz m -es, -sätze (гарматны);
апты́чны прыцэ́л Zíelfernrohr n -(e)s, -e, Visíerfernrohr n, Férnrohraufsatz m;
пастая́нны прыцэ́л Stándvisier [-vi-]n -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
trud, ~u
м.
1. праца, работа;
z ~em — з цяжкасцю;
zadać sobie trud — узяць на сябе абавязак;
2. ~y мн. нягоды; цяжкасці;
znosić ~y życia — пераносіць цяжкасці жыцця
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
скруці́ць, скручу́, скру́ціш, скру́ціць; скру́чаны; зак.
1. гл. круціць.
2. што. Навіць на што-н.
С. дрот.
С. вуду.
3. перан., каго (што). Перамагчы, скарыць, узяць верх над кім-н.
С. ворага.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго (што). Адолець, авалодаць (пра хваробу).
Дзядулю скруціў раматус.
На тым тыдні так скруціла (безас.), што не магла павярнуцца.
5. перан., што. Не вярнуць доўг, не аддаць належнае; не выканаць абяцанага.
С. пазычаныя грошы.
Узяла кош і скруціла, не вярнула.
С. вяселле.
6. што. Зняць што-н., круцячы.
С. гайку.
7. што. Доўга або неасцярожна круцячы, прывесці ў непрыгоднасць.
Так можна кран с.
8. перан., што. Сапсаваць (жыццё, лёс і пад.) каму-н.
Ты мне жыццё скруціў.
|| незак. скру́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. скру́чванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
наза́д, прысл. і прыназ.
1. прысл. У напрамку, процілеглым першапачатковаму руху; у адваротным напрамку; проціл. уперад. Ехаць назад. □ Стафанковіч зрабіў два крокі назад. Чорны. Варочацца назад было позна. Якімовіч. // Ужываецца як загад, каманда, вокліч. Раздаўся злосны воклік і стук вінтоўкі: — Назад! Лынькоў.
2. прысл. У напрамку да задняга боку чаго‑н., у адваротны бок; проціл. наперад. Азірнуцца назад. □ Моцна скруцілі [жандары] Міколку рукі назад. Лынькоў. «І г-э-э-эй ты, наша жыццё зло-оо-е!» — Міхась у лесе песню цягне і тахты стрэльбай выбівае. Назад, наперад выкідае. Колас. // перан. У мінулае, у тое, што было. І я ў астатнім падарожжы Гляджу са скрухаю назад. Колас.
3. прысл. На ранейшае месца, у ранейшае становішча. Занясі вядро назад у хату. Аддай назад кнігу. Узяць назад сваё абяцанне. □ Людзі мітусіліся ля дамоў, уцягваючы назад розныя рэчы свайго набытку, вынесеныя, відаць, у часе пажару. Лынькоў.
4. прыназ. з В. Спалучэнне з прыназ. «назад» выражае часавыя адносіны: ужываецца пры абазначэнні адрэзку часу, які аддзяляе якую‑н. з’яву ад моманту паведамлення аб ёй. Роўна год назад была навальніца. □ Сымон паспрабаваў уявіць сабе той лес, што рос тут многа гадоў назад. Чарнышэвіч. // У спалучэнні са словамі «таму», «гэтаму». Было гэта больш месяца таму назад, у школе. Брыль. Назад, таму, здаецца, чвэртка веку І мне было таксама тры гады. Панчанка.
•••
Браць (узяць) слова назад гл. браць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыхапі́ць, ‑хаплю, ‑хопіш, ‑хопіць; зак., каго-што.
Разм.
1. Узяць, забраць з сабою. Варывончыка ведаюць на курсе як чалавека практычнага. Аб гэтым сведчаць і старыя чаравікі, якія ён не забыў прыхапіць [на ўборку бульбы]. Навуменка. Максіму прыйшло на думку, што Астапчык, відаць, не быў упэўнены ў яго згодзе, таму прыхапіў з сабой Дварчаніна на дапамогу. Машара. // Набыць, узяць дзе‑н. або ў каго‑н. Васіліна забрала ў Люды аловак, прыхапіла з суседняга стала аркуш паперы і схілілася над картай. Хадкевіч. // і чаго. Захапіць у дадатак да чаго‑н. Прыхапіць лішку пры кройцы. □ І паехаў. На Першамай. Думаў, там яшчэ дзянёк-два прыхаплю... Ракітны.
2. Зверху, злёгку замарозіць; падмарозіць. Калі адшумела жаўталісце і марозікі прыхапілі палі і дарогі, эскадрон уланаў ноччу заняў Зацішша. Грахоўскі. // Пашкодзіць, папсаваць што‑н. (пра мароз, агонь і пад.). Першыя замаразкі прыхапілі пад акном вяргіні: яны пабляклі, пачарнелі. Кірэйчык. / у безас. ужыв. — Пабеглі [махорачніцы] расаду накрываць, баяцца, каб уночы марозікам не прыхапіла. Кулакоўскі. Агнём прыхапіла і сліву і грушу... А вішні, што кусціліся ля плота, і зусім пагарэлі, пагарэлі разам з платамі... Сачанка.
3. Застаць, заспець, захапіць каго‑, што‑н. дзе‑н. Бліскавіца! Што, як з хмаркі дожджык хлыне? Дзе спыніцца? Ой, застудзіць ды замочыць, як прыхопіць. Дзяргай.
4. Прымацаваць, замацаваць чым‑н. Прыхапіць валасы грэбенем. □ — І люкі цяпер не адкрыеш. Іржа, яна лепш за электразварку метал прыхапіла. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)