сімпа́тыя, ‑і, ж.
1. Прыхільнасць да каго‑, чаго‑н. Бывае так: убачыш чалавека ўпершыню, толькі двума словамі перакінешся з ім, і ўжо ахапіць цябе гарачая сімпатыя да яго. Новікаў. [Рэгістратар] адчувае да тав. Мінкіна нейкую сімпатыю. Той з ім заўсёды на «ты». Проста з ім гаворыць. Бядуля. // звычайна мн. (сімпа́тыі, ‑ый). Цёплыя, ласкавыя пачуцці, прыязнасць. У групе бадай што з першага дня ўстанавіліся свае таварыскія сувязі, выявіліся сімпатыі. Карпаў. Можа, тут маюць месца і нейкія чыста асабістыя сімпатыі і пэўныя заслугі Ваўчка ў аднаўленні МТС. Хадкевіч. Занадта вялікая справа вырашалася, каб звяртаць увагу па свае.. сімпатыі і антыпатыі. Шамякін.
2. Разм. Любімы чалавек. Спаткаў сваю сімпатыю. □ [Вакула:] — У той кватэры.. [Пракаповіч] сімпатыю завёў. Радкевіч.
[Ад грэч. sympatheia — спачуванне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спецыялізава́цца, ‑зуюся, ‑зуешся, ‑зуецца; зак. і незак.; на чым, па чым, у чым.
1. Набыць (набываць) спецыяльныя веды, навыкі ў якой‑н. галіне навукі і тэхнікі; набыць (набываць) якую‑н. спецыяльнасць. Проста Алік нават уяўлення не меў аб зборным жалезабетоне; ён спецыялізаваўся ў інстытуце на мантажы катлоў і турбін. Дадзіёмаў. На рэдакцыйнай лятучцы Мацвей Кірылавіч пахваліў мяне і нават выказаў думку, ці не варта мне наогул спецыялізавацца ў гэтым жанры [фельетоне]. Сабаленка.
2. Дзейнічаць, развівацца ў выразна акрэсленым кірунку; мець спецыяльнае прызначэнне. Калгас спецыялізуецца па вытворчасці мяса і малака. «ЛіМ». Перад нашай рэспублікай, якая спецыялізуецца на жывёлагадоўлі, стаяць вялікія задачы па значнаму павелічэнню вытворчасці мяса, малака; яек. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wéiter
(comp ад weit)
1.
a (ужываецца толькі ў поўных формах) дале́йшы
2.adv дале́й, бо́лей
was [wer] ~? — што [хто] дале́й [яшчэ́]?
was soll ~ damít geschéhen? — што нам дале́й з гэты́м рабі́ць?
und so ~ — і так дале́й
óhne Wéiteres — про́ста, безагаво́рачна
bis auf Wéiteres — надале́й [у дале́йшым] да асо́бых распараджэ́нняў
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Асаве́ц 1 ’асінавы лес’ (Прышч., Яшкін), асавок ’маладыя асіны на расчышчаным месцы, групкі дрэў сярод поля, каля дарогі’ (Жучкевіч, Топон., 108). Ад аса ’асіна’ (гл. асіна) праз прыметнік асобы ’асінавы’ з дапамогай суфіксаў ‑ец, ‑ок. Параўн. тапонім Асінец.
Асаве́ц 2 ’ссунутая зямля па беразе, па касагоры’ (Яшкін), Грынблат (Весці АН БССР, 1965, 4) звязвае мясцовыя назвы тыпу Асавец і пад. з дзеясловам соваць (асоўвацца). Частка гэтых назваў звязваецца з аса ’асіна’, што датычыць іншых, то трэба ўлічыць яшчэ ўкр. осовн, осовня, осовна ’схіл гары, павернуты да сонца’ (Марусенка, Полесье, 239), якія, аднак, можна супаставіць з асоння ’тс’. Ст.-рус. осовьць азначае ’звычайная дарога’ (магчыма, але не абавязкова, па яру, па берагу, які асоўваецца, ці ўзгорку); балг. осое, серб.-харв. осој ’ценявы бок’, мак. осој ’вільготнае месца, дзе не грэе сонца’, славен. osoje, osovie ’ценявы бок, халадок’. Паўднёваславянскія словы адлюстроўваюць праслав. корань *soi̯‑, што захаваўся таксама ў выглядзе *sě‑ ў рус. сень, бел. засень. Так ці іначай наўрад ці тут можна выключыць шматразовыя народнаэтымалагічныя змены (параўн. укр. осоння пры сонце, сонечко), у тым ліку сувязі з сонцам, а потым з асоўваннем. Магчыма, што асавец першапачаткова азначала проста ’халадок’, а потым стала выкарыстоўвацца і як назва асінніку, і як назва дарогі, і як назва ценявога боку гары і наогул узгорка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
fair
I [fer]
1.
adj.
1) справядлі́вы; сумле́нны, добрасумле́нны; зго́дны з пра́віламі (гульня́)
a fair judge — справядлі́вы судзьдзя́
2) неблагі́
3) ла́дны
a fair sum of money — ла́дная су́ма гро́шай
4) сьве́тлы, бяля́вы (валасы́, ску́ра)
5) лаго́дны, со́нечны; чы́сты (пра не́ба); незапля́млены
6) прыго́жы; ве́тлівы
7) разбо́рлівы, выра́зны, чытэ́льны (по́чырк)
2.
adv.
1) справядлі́ва, сумле́нна
2) про́ста
•
- fair and square
- fair lady
II [fer]
n.
кірма́ш -у́ m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
rund
1. a
1) кру́глы, шарападо́бны;
~e Áugen máchen здзіўля́цца
2) акру́глены (пра лік);
~ geréchnet кру́глым лі́кам
2. adv
1) прыблі́зна, каля́
2) наўко́л;
~ um die Welt вако́л све́ту;
~ um die Uhr су́ткі, 24 гадзі́ны
3) адкры́та, напрасткі́, про́ста, без хі́трыкаў etw. ~ heráussagen сказа́ць што-н. адкры́та
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ja
1.
prt
1) так, але́, ага́, безумо́ўна, бясспрэ́чна, як жа
o ~! — так!, ага́!
ach ~! — шкада́, але́ так!
na ~! — няха́й так!
2) зна́чыць, зна́чыцца
dann ist es ~ bésser, dass er hier bleibt — тады́, зна́чыцца, бу́дзе лепш, калі́ ён застане́цца тут
3) ва ўступным значэнні:
sie ist ~ hübsch, aber nicht klug — яна́ безумо́ўна прыго́жая, але́ не разу́мная
4) а вось і…
da ist ~ Tánte! — а вось і цёця!
5) про́ста
das ist ~ únmöglich! — гэ́та про́ста немагчы́ма!
2.
cj
1) бо
bleib hier, es regnet ~ stark! — застава́йся тут, бо ідзе́ мо́цны дождж!
2) на́ват
Húnderte, ~ Húnderte sind gekómmen — прышлі́ со́тні, на́ват со́тні
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
жах I (род. жа́ху) м.
1. у́жас; страх; (сильное волнение) тре́пет;
яго́ ахапі́ў ж. — его́ охвати́л у́жас (страх);
наганя́ць ж. на каго́-не́будзь — приводи́ть в тре́пет кого́-л.;
2. (трагическое явление) у́жас;
жа́хі вайны́ — у́жасы войны́;
3. прост. (нечто страшное) стра́сти мн.;
ж. ды і то́лькі — стра́сти да и то́лько;
4. в знач. нареч. у́жас;
ж. як далёка — у́жас как далеко́;
5. в знач. сказ. у́жас;
про́ста ж.! — про́сто у́жас!
жах II межд. бах, бац
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
знахо́дка, ‑і, ДМ ‑дцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. знайсці (у 1 знач.). Знаходка абоймы выклікала ў хлопца паток самых неверагодных, фантастычных думак. Гамолка.
2. Р мн. ‑дак. Знойдзеная рэч, прадмет і пад. Летась, купаючыся, напаткаў .. [Андрэй] выпадкам гэты дуб у пяску на дне Нёмана. Пачаў тупаць каля яго, зацікавіўся знаходкаю. Колас. // перан. Што‑н. новае, створанае, знойдзенае ў працэсе творчага пошуку. Паэтычныя знаходкі. □ У рэпартажы ёсць цікавыя моўныя знаходкі. «ЛіМ».
3. Пра каго‑, што‑н. удала знойдзенае, набытае і вельмі патрэбнае для каго‑, чаго‑н. — Тут кожны чалавек дораг, а ты, таварыш Кручын, для нас — проста знаходка. Хадкевіч. Муляр 7‑га разраду — знаходка для кожнай будоўлі. Дадзіёмаў.
•••
Стол знаходак гл. стол.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ану́ча, ‑ы, ж.
1. Кавалак, абрэзак тканіны (звычайна такой, якая ўжо была ва ўжытку). [Лабановіч:] — Паколькі лесу ў раёне Дзямянава Гуза няма, дык ты прымацуй да ёмкага кія дзяружку, хустку ці проста анучу і такім саматужным сцягам памахай мне. Колас.
2. Рваныя паношаныя рэчы; старое адзенне. Хата.. не зліняла, смецця ў хаце больш не стала, анучы з палатак не прапалі. Чорны.
3. Кавалак тканіны, якой абмотваюць ногі перш чым абуцца. [Бацька] уставаў на золку, выцягваў з пячуркі падсохлыя анучы, абуваўся ў лапці. Навуменка.
4. толькі мн. (ану́чы, ‑аў). Пагард. Убранне, строі.
5. перан. Бесхарактарны, бязвольны чалавек. Ануча, а не чалавек, — запярэчыў Галаскок. Хто што хоча, тое і робіць. Крапіва.
•••
Як анучаю па зубах — сказаць каму‑н. што‑н. непрыемнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)