Лі́вень ’моцны, праліўны, вялікі дождж’ (ТСБМ, Бяльк., Касп., Сцяшк., ТС, Сл. паўн.-зах.), лі́вянь, лі́вань (Сл. паўн.-зах.), лі́вэнь (бяроз., КЭС), ліўнь ’тс’ (Яруш.), укр.ли́вень, рус.ли́вен, ли́вень ’тс’. Усх.-слав. утварэнне. Да ліць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 38.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
На́гле ’вельмі’ (Бяльк.), на́гле, на́гло ’надта, вельмі’ (ТС), на́гля ’тс’ (лях., Янк. Мат.; Сцяшк. Сл.). Мясцовае семантычнае ўтварэнне на базе прыметніка наглы (гл.) са значэннем ’вялікі, высокі’, параўн. ду́жа ’вельмі, надта’ ад ду́жы ’моцны, вялікі’ і пад., параўн. Варбат, Этимология–1964, 29.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Салі́дны ’моцны, добра зроблены’, ’які вылучаецца грунтоўнасцю, глыбінёй, сур’ёзнасцю’, ’важны, паважны, самастойны (пра чалавека)’ (ТСБМ), салі́нны ’мажны’ (навагр., Сл. ПЗБ). Рус.соли́дный ’тс’, позняе запазычанне з франц.solide ’пэўны’ ад лац.solidus ’шчыльны, суцэльны, цвёрды’ (Фасмер, 3, 710). Беларускае слова з рускай мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свяржывы ‘?’: (бульба) падобная па скараспелку, але дужа свяржывая (Полымя, 1999, № 12, 131). Няясна; магчыма, звязана з рус.сверёжий, свярёжий ‘бойкі; моцны’, адносна паходжання якога выказваюцца розныя думкі, гл. Фасмер, 3, 574 (кантамінацыя свежий и тверёзый); Этим. иссл., 1978 (вытворнае ад *verti ці *verzti).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Труі́зм ‘агульнавядомая, заезджаная, збітая ісціна’ (ТСБМ). Праз рускую ці польскую мову з англ.truism ‘тс’, якое ад англ.true ‘правільны’ < ст.-англ.trēowe ‘верны, надзейны’, суадноснага са ст.-н.-ням.triuwi ‘тс’, літ.drū́tas ‘моцны’, роднасным прасл.*dervo ‘дрэва’ (ЕСУМ, 5, 662).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́дні, ‑яя, ‑яе.
1. Які знаходзіцца ззаду проціл. пярэдні. Заднія ногі каня. Задняе кола. □ Коля з Мішам занялі месцы на задні лаўцы.Якімовіч.//узнач.наз.за́дні, ‑яга, і за́дняя, ‑яй, ж. Пра чалавека, які рухаецца; стаіць і пад. ззаду за кім‑, чым‑н. Увагу Дзмітрыя прыцягнуў натоўп каля пакгаўза. Заднія ўзнімаліся на дыбачкі, выцягвалі шыі, падскоквалі.Беразняк.
2. Накіраваны назад (пра напрамак руху). Шафёр развярнуўся і заднім ходам падаў машыну да самых дзвярэй.Пальчэўскі.
•••
Задні праходгл. праход.
Адысці на задні плангл. адысці.
Без усякай задняй думкігл. думка.
Даць задні ходгл. даць.
Заднім днёмгл. дзень.
Заднім розумам моцныгл.моцны.
Ляжаць без задніх ноггл. ляжаць.
Спаць без задніх ноггл. спаць.
Хадзіць (стаяць) на задніх лапкахгл. хадзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
raging[ˈreɪdʒɪŋ]adj.
1. ве́льмі мо́цны (пра пачуцці або боль);
raging thirst нясце́рпная сма́га;
raging headache нясце́рпны галаўны́ боль;
raging jealousy лю́тая рэ́ўнасць
2. шалёны; раз’ю́шаны; неўтаймава́ны;
a raging sea раз’ю́шанае мо́ра
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
forcible
[ˈfɔrsəbəl]
adj.
1) гвалто́ўны
a forcible entrance into a house — гвалто́ўнае ўварва́ньне ў дом
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
foursquare
[,fɔrˈskwer]1.
adj.
1) квадра́тны (ко́рань, ду́жкі)
2) шчы́ры, адкры́ты (які́ не маўчы́ць)
3) мо́цны, непадаўкі́
2.
n.
квадра́т -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
няшча́дны, ‑ая, ‑ае.
Бязлітасны. Мінаем час няшчаднай смерці, Смуткуем зноў аб ім усе, І кожны з нас глыбока ў сэрцы Часцінку Леніна нясе.Глебка.Тройчы Мы закладвалі падрубы: Лёс няшчадны Селішча знішчаў.І. Калеснік.// Вельмі моцны па сіле праяўленяя. Ці стаяла няшчадная спёка, ці тугі вецер дзьмуў у твар, .. ён ішоў.. поўны надзей, упэўнены, што ўсё пераможа.Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)