крытыкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
Разм. Трохі, злёгку пакрытыкаваць. — Крытыкнём каго; калі што не так, пахвалім за добрае. Васілевіч. — Вось... начальніка цэха Мышкоўскага можна крытыкнуць. Працуюць у яго там дрэнна, без аганьку. Каршукоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падрэ́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Час ад часу або злёгку драмаць. Ноччу ж участак пуставаў, толькі вартаўнік падрэмваў тут, прысеўшы дзе-небудзь на цэгле. Кулакоўскі. І вось.. [Грыбавец] падрэмвае ўжо, сагрэты агнём і закалыханы расказам касца. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастро́іцца, ‑строюся, ‑строішся, ‑строіцца; зак.
Стаць у строй, размясціцца ў нейкім парадку. Падаў каманду лейтэнант Пастроіцца ў рады. Броўка. Ды вось дзяўчаткі пастроіліся па дзве і, трымаючыся за рукі, пайшлі. Брыль. Раніцою батальён пастроіўся на пляцы. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўрубе́ль, ‑бля, м.
Манета вартасцю ў пяцьдзесят капеек. Калі на стале зазвінелі грыўні, залатоўкі, саракоўкі і паўрублі, Садовіч ціха сказаў Лабановічу: — Давай, брат, папрабуем. Колас. — Вось што, хлопцы, — сказаў Алесь. — Пакіньце вы гэты паўрубель на снеданне. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перараджэ́нец, ‑нца, м.
Пагард. Той, хто ідэйна, маральна перарадзіўся, здрадзіў перадавым, прагрэсіўным, рэвалюцыйным ідэалам. [Відук:] Вікуру мы ведаем як бальшавіка, а вось Хмару... як перараджэнца, як апартуніста. Гурскі. [Шэмет:] — Трэба ставіць пытанне аб выключэнні .. [Мароза] з партыі як перараджэнца. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рынг, ‑а, м.
Абгароджаная канатам плошча для спаборніцтваў па боксу. Вось і зараз Вараціла ішоў з гарадскога парку, дзе проста на траве, пад старымі ліпамі быў рынг. Карпюк. Незвычайную сабранасць адчувае баксёр перад выхадам на рынг. «Беларусь».
[Англ. ring.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фане́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Разм. Невялікі кавалак фанеры. Вось і домік сувязнога.. Два акны на вуліцу, у адным замест верхняй шыбы фанерка, як і тады, калі.. [Сяргей] быў тут у апошні раз... Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
швагру́сь, ‑я, м.
Разм. Тое, што і швагер. — Вось ты толькі, швагрусь, пакінь усякія цырымоніі ды садзіся трактуйся, — папрасіла Тадося. Гартны. Не прамінуў я і таго, як мяне Лопух паставіў нанач да свайго швагруся Архіпа Мікуця. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАНЧА́РНЫ КРУГ,
станок (прыстасаванне) для фармоўкі ганчарных вырабаў, дзеянне якога заснавана на цэнтральным вярчэнні ў адной плоскасці пры дапамозе верт. восі. Напачатку карысталіся ручным ганчарным кругам, пазней вынайдзены нажны. З паяўленнем ганчарнага круга ганчарства ператварылася ў рамяство з вылучэннем спецыялістаў-ганчароў. Цяпер ганчары карыстаюцца пераважна нажным ганчарным кругам з рухомай воссю на падшыпніках, на прамысл. прадпрыемствах — з электрамех. прыводам. Першыя ганчарныя кругі з’явіліся ў 4—3-м тыс. да н.э. ў краінах Стараж. Усходу, у 2—1-м тыс. да н.э. пашырыліся ў Еўропе, з 1-й пал. 1-га тыс. н.э. — у некат. усх.-слав. плямён, з 9—10 ст. — у Стараж. Русі. На Беларусі вядомыя з 10 ст. Ручны ганчарны круг — драўляны дыск, які насаджваўся на дубовую або жалезную вось, убітую ў зямлю (калоду, плашку, крыжавіну). Пры вярчэнні дыска рукой загладжвалі паверхню зробленай уручную пасудзіны або з камяка гліны выцягвалі полае цела патрэбнай формы. Пазней узнік ручны ганчарны круг з крыжавінай, спіцамі, двума дыскамі. З сярэдзіны 16 ст. бытаваў нажны ганчарны круг, які складаўся з двух злучаных спіцамі дыскаў, насаджаных на нерухомую вось. Ніжні дыск прыводзіўся ў рух нагамі, а на верхнім рукамі фармаваўся выраб. Больш дасканалым стаў нажны ганчарны круг з рухомай воссю, якая ўпіралася ніжнім канцом у падстаўку з гняздом — порпліцу. Нажныя ганчарныя кругі з сярэдзіны 18 ст. выкарыстоўвалі і для вытв-сці фаянсавых вырабаў.
В.М.Ляўко.
т. 5, с. 32
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ву́згалаўе ’падушка (у возе)’ (БРС); ’накладка на пярэднюю вось воза пры перавозцы бярвення’ (Шат.; лях., Янк. Мат.), вузгало́ўе ’частка воза — драўляны брусок над пярэдняй воссю’ (карэліц., Янк. II). Тэрміналагічнае значэнне другаснае, узнікшае шляхам пераносу слова з бытавой сферы; параўн. узгало́ўе ’месца ў галавах’ і пад. утварэнні ў слав. мовах, якія могуць мець і больш канкрэтныя значэнні: укр. узголо́вʼя ’тс’, польск. wezgłowie ’падушка’, славен. vzglȃvje, серб.-харв. у̀згла̄вље ’месца ў галавах’ і ’падушка’, балг. въ́зглаве ’падушка’ і інш., што дазваляе рэканструяваць прасл. vъz‑golvьje ’ўзгалоўе; падушка’. Параўн. вузгал, вузгалавак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)