Verbum

Ве́стка ’паведамленне, весць’ (БРС, КТС, Яруш., Касп., Растарг.), памянш. вестачка (КТС), укр. ві́стка ’тс’, рус. вестка ’весць, вестачка’, ст.-рус. вѣстка (з XVI ст.). Усх.-слав. утварэнне ад вѣст‑. У бел. мове суф. ‑к‑a, відавочна, па аналогіі да чу́тка. Гл. таксама весць.

Вечару́шкі ’вячоркі’ (КТС, Гарэц., Касп.), вечару́шкі ’тс’ (Бяльк.), рус. вечеру́шка, вечёрушки ’вечарынка, размовы, вячоркі’. Беларуска-заходнерускае ўтварэнне (Герд., Пск. гов., 1, 119–28) ад вечар і экспрэсіўнага суф. ‑ух‑а, якое пад уплывам лексемы вячоркі (гл.) стала pluralia tantum. Гл. таксама вечару́ха.

Выно́сны ’прамы, высокі (аб дзераве)’ (БРС, Клім.), выно́сісты, выно́слівы ’высокі, тонкі’ (Мат. Гом.). Рус. выносно́й ’моцны, трывалы; ураджайны (год)’, чэш. vznešený ’ўзняты, знатны’, дыял. výnosný ’багаты, радавіты’. Утварэнне ад выносіць з суф. ‑н‑; параўн. таксама ўкр. вино́ситися ’падымацца, узнімацца, узносіцца’ (Гл. Махэк₂, 396).

Гарчы́ца ’гарчыца’ (БРС, Бяльк.), ’гарчыца; расліна свірэпа’ (Сл. паўн.-зах.). Рус. горчи́ца, укр. гірчи́ця, польск. gorczyca, чэш. horčice, hořčice ’тс’ і г. д. Прасл. *gorьčica ’гарчыца’ таксама азначае розныя расліны (агляд форм Трубачоў, Эт. сл., 7, 52–53). Утварэнне ад прыметніка *gorьkъ ’горкі’.

Ґа́рштва ’гваздзік’ (Сл. паўн.-зах.). Сл. паўн.-зах. у гэтым значэнні прыводзіць таксама ґа́шта, ґа́штва і да ґа́шта прыводзіцца літ. крыніца góštauta ’тс’. Але форма гэта не зусім падыходзіць у якасці першакрыніцы. Параўн. лепш літ. gar̃štis, garšvà; да гэтых назваў гл. Фрэнкель, 138.

Гасці́нец ’падарунак’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сл. паўн.-зах.), таксама ’бальшак, тракт’. Утварэнне яшчэ ў прасл. мове ад прыметніка *gostinъ (да *gostь ’госць’). Агляд матэрыялу гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 65–66. Гл. Слаўскі, 1, 327; Шанскі, 1, Г, 149.

Казённікі ’казённыя боты’ (Мат. Маг.). Аналагічныя ўтварэнні (таксама семантычныя кандэнсатар у рус. мове: пск. казённік ’дзяржаўная вінная крама’, маск. і інш. ’дзяржаўны лес’, вяц. ’сарафан’. Звяртае на сябе ўвагу ўсх. характар гэтага і папярэдняга слова, аднак бачыць тут уплыў рус. мовы нельга.

◎ Ке́знуцца ’капрызіце, непакоіцца’ (Сл. паўн.-зах.). Лексічнае пранікненне з балт. Параўн. літ. kelzołis, keiziotis ’валтузіцца, кідацца’ (там жа, 456). Балтыйскае паходжанне пацвярджаецца таксама геаграфіяй беларускага слова. Параўн. яшчэ кезам (гл.) у фразе «кезам прайшла калʼа нас, нʼичога пʼе сказала» (Сцяшк. Сл., 208).

◎ Клі́катні ’абутак на драўлянай падэшве’ (Сл. паўн.-зах.). Відаць, балтызм. Параўн. літ. klypkė ’зношаны драўляны чаравік’, які стаў крыніцай для бел. кліпанікі (гл.). Тады клі‑ KaąeHb < *klipk‑at‑ьnъ. Гэта даволі складаная рэканструкцыя не можа лічыцца дастаткова надзейнай. Параўн. таксама кліп‑ кліп (гл.).⇉'

◎ Куліку́шкі ’гульня ў жмуркі’ (Гарэц., Др.-Падб., Нік. Очерки, Рам.). «Кулюкушки ничем не отличаются от всесветных пряток. Один «кулюкуиць», остальные «аукаютця» (Оч. В. Б. 1897, 26). Рус. кулики ’тс’, польск. kulik ’поезд ражаных падчас масленіцы’. Параўн. таксама лат. kulnieks ’ражаны́ (Фасмер, 2, 411).