прары́ў, ‑рыву, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прарываць 1 — прарваць (у 2, 3 знач.) і прарывацца 1 — прарвацца (у 2 знач.).
2. Прарванае месца, участак. Прарыў у плаціне.
3. Спец. Скразное пашкоджанне сценкі ўнутранага органа. Прарыў барабаннай перапонкі.
4. перан. Невыкананне ў тэрмін задання, плана; адставанне. Прарыў у рабоце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праяўле́нне, ‑я, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. праяўляць — праявіць і праяўляцца — праявіцца.
2. Выяўленне, увасабленне чаго‑н.; разнавіднасць, форма. Тое, што .. [Наташа] хварэла за поспехі і няўдачы брыгады, было звычайным праяўленнем яе натуры. Краўчанка. Багдановіч сваёй паэзіяй імкнуўся асэнсаваць і адлюстраваць навакольную рэчаіснасць ва ўсіх яе праяўленнях. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скарачэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. скарачаць — скараціць і скарачацца — скараціцца; стан паводле дзеясл. скарачацца — скараціцца (у 3 знач.).
2. Скарочанае абазначэнне, назва каго‑, чаго‑н. Умоўныя скарачэнні.
3. Пропуск у якім‑н. тэксце; купюра 1. Пераклад артыкула са скарачэннямі.
4. Разм. Звальненне з работы. Скарачэнне супрацоўнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сузіра́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. сузіраць.
2. Паглыбленасць у свой унутраны духоўны свет.
3. У філасофіі — пачатковая ступень пазнання, пачуццёвая форма адлюстравання рэчаіснасці ў свядомасці чалавека. Ад жывога сузірання да абстрактнага мыслення і ад яго да практыкі — такі дыялектычны шлях пазнання ісціны, пазнання аб’ектыўнай рэальнасці. Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укла́дка, ‑і, ДМ ‑дцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. укладваць — укласці 1 (у 3, 4 знач.).
2. Р мн. ‑дак. Што‑н. складзенае або ўложанае ў пэўным парадку. Прыгожая ўкладка валасоў.
3. Р мн. ‑дак. Тое, што і укладыш (у 1 знач.). [Артыкулы] цудоўна праілюстраваны сапраўды мастацкімі ўкладкамі. Юрэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упадзе́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. упадаць (у 2 знач.).
2. Месца зліцця дзвюх рэк. Узнік .. [Полацк] тут, пры ўпадзенні Палаты ў Дзвіну, на зручным водным шляху з усходу на захад і з поўначы на поўдзень, у далёкія-далёкія часы як адзін з цэнтраў усходнеславянскага племені — крывічоў. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упако́ўка, ‑і, ДМ ‑коўцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. упакоўваць — упакаваць; вынік такога дзеяння. Упакоўка рэчаў у чамаданы. Упакоўка гатовых вырабаў.
2. Р мн. ‑ковак. Матэрыял, у які што‑н. упакавана; тара. Упакоўка з цэлафану. Кардонная ўпакоўка. □ На ўпакоўцы — белай шурпатай паперы — красавалася слова «Казбек». М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усту́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. уступіць 2 (у 1, 2 знач.).
2. Паслабленне, скідка ў сувязі з якімі‑н. абставінамі. Зрабіць уступку традыцыі. □ Бязлітасная хвароба зрабіла .. [К. Чорнаму] скупую ўступку. Ненадоўга адтэрмінавала трагічную развязку. Вітка.
3. Скідка з назначанай цаны. Прадаць з уступкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чака́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. чакаць. Дзед Талаш .. хацеў рушыць і ісці хоць куды, абы не стаяць тут .. у бясплодным чаканні. Колас. Вечарам сядзела .. [Ганна] дома — і сумная і поўная трывожнага чакання. Чорны.
2. Непрыняцце рашэнняў некаторы час з мэтай дачакацца зручнага моманту. Палітыка чакання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чо́канне 1, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. чокаць 1 і чокацца, а таксама гукі гэтага дзеяння. Міхась прачнуўся ад шалёнага чокання скарастрэльных гармат і глухога гулу зенітак. Асіпенка.
чо́канне 2, ‑я, н.
Спец. Асаблівасць вымаўлення, якому ўласціва неадрозненне гукаў «ц» і «ч» і супадзенне іх у гуку «ч».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)