старэ́йшына, ‑ы, м.
1. Гіст. Кіраўнік радавой абшчыны, які выбіраецца са старэйшых і самых паважаных яе членаў.
2. Самы вопытны, спрактыкаваны, паважаны член якога‑н. калектыву. Мы ўсе любілі яго [Якуба Коласа]. Маладзейшыя літаратары, мы часта раўнавалі свайго старэйшыну да людзей, якіх ён лічыў сябрамі. Брыль.
•••
Савет старэйшыя гл. савет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уна́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.
Панадзіцца рабіць што‑н. непажаданае. — Унадзіўся падлюка-каршун лятаць, — паскардзіўся .. [дзед] бабцы Вікці. — Сёння зноў маладога пеўніка схапіў. Даніленка. [Павел Сцяпанавіч:] — Залетась тут, у Пяцідуб’і, браканьеры ясень унадзіліся красці. Ляўданскі. // Стаць часта наведваць каго‑н. Да старога неўзабаве ўнадзілася хадзіць на вячоркі ўдава з суседняга засценка. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усхлі́п, ‑у, м.
Гук, які ўтвараецца пры плачы. У вагоне пачуліся ўсхліпы жанчын. Ставер. Ядвіга Казіміраўна не адымала рук ад твару, плечы яе часта ўздрыгвалі, праз пальцы вырываліся пакутлівыя ўсхліпы. Шамякін. / у перан. ужыв. Міма хаты па вуліцы прайшлі хлопцы, бязладна рыпаючы гармонікам. На ўсхліпы басоў выскачыла Наста. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хвале́бны, ‑ая, ‑ае.
У якім ёсць пахвала. Хвалебны водзыў. □ У «Чырвоны бор» часта наведваліся работнікі раённай газеты. Яны звычайна заходзілі да старшыні, гутарылі з ім, запісвалі з яго слоў тое, што ім трэба было, і пісалі хвалебныя артыкулы. Сабаленка. Пасля хору хвалебных рэцэнзій узнялася хваля крытыкі і разносаў. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпацырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
Хадзіць на свежым паветры, адпачываючы; прагульвацца. Часта Паўлюк любіў шпацыраваць вечарамі па цяперашнім Купалаўскім скверыку. Русак. На праспекце ад Камсамольскай да Энгельса шпацыравалі купкі моладзі. Грамовіч. // Хадзіць не спяшаючыся, узад і ўперад. Садовіч і Янкавец шпацыравалі па пакоі і ціха аб чымсьці гутарылі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экспрэсі́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які вызначаецца экспрэсіяй; выразны. Экспрэсіўная лексіка. □ Сваё слова ў мясцовых жыхароў часта вызначаецца побытавай канкрэтнасцю зместу або асаблівай экспрэсіўнай адметнасцю ад новага слова. Крывіцкі. Купалаўскі верш заўсёды хвалюе, ён напеўны, меладычны, як народная песня, і ў той жа час неспакойны, імклівы, экспрэсіўны, драматычна напружаны. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
hourly
[ˈaʊrli]
1.
adj.
1) штогадзі́нны
hourly doses of medicine — штогадзі́нныя до́зы ле́ку
2) безупы́нны; ча́сты
hourly danger — безупы́нная небясьпе́ка
2.
adv.
1) штогадзі́ны
Give two doses hourly — Дава́йце дзьве до́зы штогадзі́ны
2) ча́ста
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
recoil
1. [rɪˈkɔɪl]
v.i.
1) адско́кваць
2) аддава́ць (пра стрэ́льбу)
3) адбіва́цца
Revenge often recoils on the avenger — По́мста ча́ста адбіва́ецца на мсьці́ўцу
2. [ˈri:kɔɪl]
n.
1) адско́к -у m.
2) адда́ча f. (пры стрэ́ле)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ацю́ ’вокліч для адгону свінні’ (КСТ), ’сабакі’ (полац., ]Садоўскі, вусн. паведамл.), укр. ацю ’вокліч для адгону свіней’, польск. a ciu ’тс’. З а прыстаўнога (пры дапамозе якога часта ад падзыўных слоў утвараюцца адгонныя) і цю ’падзыўное слова для свінні’, гл. дзіцячыя цюця, цюцька сабака’, дзюдзя ’свіння’, параўн. Германовіч, Междометия, 59; Рудніцкі, 1, 43, Машынскі, Kultura I, 133.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бабыр ’каленік (рыба)’ (Інстр. II, 57). Параўн. укр. боби́рь ’Acerina rossica Pall., ёрш’, рус. бобы́рь ’Acerina rossica’, ’Cyprinus gobio’, бобыль ’Acerina rossica Pall’. Галавастыя рыбы часта носяць назвы, утвораныя ад асновы bob‑, bab‑ (аб аснове гл. Попавіч, ЈФ, 19, 159–171), якая ў некаторых выпадках супадае з ба́ба (параўн. Безлай, Posk. zv.). Гл. яшчэ ба́ба-ры́ба, бабу́р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)