3) ру́хацца напе́рад, ру́хацца ўгару́(у наву́цы, на стано́вішчы)
2.
n. usually proceeds
прыбы́так -ку, дахо́д -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Збоіч ’планка для ўмацавання красён’ (Сл. паўн.-зах.). Укр.збоїч ’тс’ (Грынч.) ’прылада для патаўшчэння палатна’. Аддзеяслоўны назоўнік з чаргаваннем галоснага ад збіць (sъ‑biti) ’паяднаць’; гл. біць, бой. Параўн. у Даля тлумачэнне: сбройник ’усякая прылада для шчыльнага збою, змацаванне чаго-н.’ «Варстат збіваецца збоічамі». Суф. ‑іч, як і ў некаторых іншых назвах прылад (Сцяц., Афікс. наз., 45). Параўн. збовіч ’навой; вал, па якому ідзе палатно пры тканні’ (Сл. паўн.-зах.), дзе няясна ‑в‑ і семантыка; магчыма, нейкая кантамінацыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́кам, ра́ком ’паўзці ці стаяць, абапіраючыся на ногі і рукі’, ’на карачках’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС), ракачо́м (ТСБМ), ра́качам (лід., Сл. ПЗБ), ра́кача (шчуч., Нар. словатв.), ра́ка (ТС), ра́чкі, ра́чком (ТСБМ, Ян., ТС), ідзе ра́ком, стаў ра́ка ’задам; як рак’ (ТС). Сюды ж рачкава́ць ’поўзаць ракам, стаяць на карачках’ (ТС), параўн. польск.raczkować (пра дзяцей) (з XVIII ст.). Адыменнае прыслоўе спосабу дзеяння, што ўяўляе застылы склон назоўніка або ўтворанае па гэтай мадэлі (параўн. Карскі 2-3, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тахці́ць1 ’гаціць, пракладваць дарогу праз балоцістае месца’ (ТСБМ), ’валіць, піхаць, усоўваць’ (Сержп. Прымхі), ’даваць не надавацца, пхаць як у прорву’ (слонім., Жыв. сл.), тахце́ць ’тс’: тахці як у прорву (Сержп. Прык.). Утворана ад гукапераймальнай асновы па тыпу тарахаць, тарахцець (гл. тарах). Да тахаць, гл.
Тахці́ць2 ’шчасціць, шанцуе’: тахціць кожная справа яму (Ласт.). Відаць, да папярэдняга слова ў пераносным ужыванні, параўн. бо што ні рабіць, та ўсе на паноў тахціць (Сержп.), г. зн. ’валіцца, ідзе на карысць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
агро́мністы, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі вялікі памерамі, аб’ёмам. Як нейкі востраў на агромністым блюдзе чаратовых балот, маляўніча выступаў старадаўні горад, важнейшы цэнтр неабсяжнага Палесся.Колас.Ад агромністых хвой засталіся толькі пашчапаныя пні.Лынькоў.Ні раённы гарадок, ні нават Бабруйск ніяк не маглі раўняцца з гэтым агромністым, такім неспакойным горадам.Мележ.// Вельмі вялікі па колькасці; шматлікі. А хто там ідзе, а хто там ідзе У агромністай такой грамадзе? — Беларусы.Купала.Агромністая армія.. застыла насцярожана, чакаючы жаданага слова каманды.Мележ.
2. Вельмі вялікі па сіле, глыбіні выяўлення. Як у маўклівых, скупых словах выказаць тое агромністае, багатае пачуццё, якое ў ім [Тураўцу] жыве?Мележ.У гэтым маналогу — ніводнага халоднага, абыякавага слова, усё дыхае агнём агромністага ўзрушэння.Бярозкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гадзі́ннікм Uhr f -, -en;
кішэ́нны гадзі́ннік Táschenuhr f;
ручны́ гадзі́ннікÁrmbanduhr f;
праве́рыць гадзі́ннік die Uhr (auf Genáuigkeit) überprǘfen;
заве́сці гадзі́ннік die Uhr áufziehen*;
гадзі́ннік ідзе́ напе́рад die Uhr geht vor;
гадзі́ннік адстае́ die Uhr geht nach
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пра́ўда, -ы, ДМ -дзе, ж.
1. Тое, што адпавядае рэчаіснасці; ісціна.
Гаварыць праўду.
П. вочы коле (прыказка). Што п., то п. (сапраўды, на самай справе; разм.).
2. Парадак, заснаваны на справядлівасці, сумленнасці.
Шукаць праўды.
Стаяць за праўду.
3. Тое, што і правата (разм.).
Ваша п. (вы правы).
4.у знач.вык. і пабочн. сл. Сапраўды, на самай справе.
І п., дождж ідзе.
Я, п., забыла пра сход.
5.злуч. уступальны. Хоць і (разм.).
Сенакос добры, п. крыху далекавата ад вёскі.
◊
Па праўдзе кажучы, пабочн. сл. (разм.) — ужыв. пры падкрэсліванні правільнасці, праўдзівасці сказанага, таго, што сцвярджаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
gelíngen
*vi(s) ла́дзіцца, атры́млівацца, ісці́ на лад
die Sáche will nicht ~ — спра́ва не ідзе́ на лад
es wird mir ~ — гэ́та мне ўда́сца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Asinos non curo
На аслоў не звяртаю ўвагі.
На ослов не обращаю внимания.
бел. Сабакі брэшуць, а сонца свеціць. Сабакі брэшуць, а конь ідзе.
фр. Le chien aboie, le vent emporte (Собака лает, ветер уносит).
англ. The dogs bark, but the caravan goes on (Собаки брешут, а караван идёт).
нем. Was ein Esel von mir spricht, das acht ich nicht (Что обо мне говорит осёл, на то я не обращаю внимания).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
во́бмацкам, прысл.
Пры дапамозе дотыку, абмацваючы. Ісці вобмацкам каля сцяны. □ Аксіння вобмацкам знайшла дзверы гумна, асцярожна адчыніла іх.Лынькоў.// Усляпую, наўздагад. Лясніцкі зварочвае і ідзе амаль што вобмацкам, натыкаецца на дрэвы, спатыкаецца на нейкія карчы.Зарэцкі.З гасцінца паехалі ўніз.. больш вобмацкам ды наўздагад, бо не відаць было нават конскіх вушэй.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)