ісці́

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. іду́ ідзё́м
2-я ас. ідзе́ш ідзяце́
3-я ас. ідзе́ іду́ць
Прошлы час
м. ішо́ў ішлі́
ж. ішла́
н. ішло́
Загадны лад
2-я ас. ідзі́ ідзі́це
Дзеепрыслоўе
цяп. час ідучы́

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

Ідзе́ ’дзе’ (Нас., Бяльк.; Оч. В. Бел. 1892, 2, 201). Магчымы два тлумачэнні. Бел. лексема можа узыходзіць да прасл. *jьde з займ. *jь і энкліт. часц. ‑de, адкуль рус. дыял. иде́ ’дзе’, ’куды’, ’як’, чэш. уст. jdeže ’дзе’, ст.-слав. иде ’дзе, калі’, ст.-рус. идѣ ’дзе, калі’ (XI ст.). І.‑е. адпаведнасці: ст.-інд. ihá < *idhe, авест. iδa‑, грэч. ἰθα‑, лац. ibi‑ ва ўказальнай функцыі. Гл. Бернекер, 1, 418; Фасмер, 2, 117; Трубачоў, Эт. сл., 8, 206. Іншая мажлівасць: і‑ мае пратэтычны характар, што падмацоўвае ст.-бел. игдѣ (Гіст. лекс., 54, прыстаўны галосны); параўн. таксама ўкр. ігде. Гл. дзе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шаро́ш¹, -рашу́, м.

Дробны, крохкі лёд у выглядзе кашападобнай масы, які ідзе перад ледаставам і ў час вясновага крыгаходу.

Ідзе ш. па рацэ.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вядо́мы

‘які ідзе за вядучым’

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. вядо́мы вядо́мая вядо́мае вядо́мыя
Р. вядо́мага вядо́май
вядо́мае		 вядо́мага вядо́мых
Д. вядо́маму вядо́май вядо́маму вядо́мым
В. вядо́мы (неадуш.)
вядо́мага (адуш.)		 вядо́мую вядо́мае вядо́мыя (неадуш.)
вядо́мых (адуш.)
Т. вядо́мым вядо́май
вядо́маю		 вядо́мым вядо́мымі
М. вядо́мым вядо́май вядо́мым вядо́мых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

металало́м, -у, м.

Металічны лом², які ідзе на перапрацоўку.

Збор металалому.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

штодзе́нь, прысл.

Кожны дзень; з дня ў дзень.

Ш. ідзе дождж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

юз, -а, м.

Слізганне колаў, якія перасталі круціцца.

Машына ідзе юзам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паражня́к, -у́, м.

Транспарт, які ідзе без грузу.

|| прым. паражняко́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пешахо́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які ідзе пяшком.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

насці́льны, -ая, -ае.

1. Плаўны, які ідзе амаль па прамой лініі (спец.).

Н. скачок.

2. Які ідзе паралельна паверхні зямлі на пэўнай вышыні (спец.).

Н. агонь.

Насцільная траекторыя палёту куль.

|| наз. насці́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)