помнік архітэктуры позняга барока. Пабудаваны ў 1767—83 у в. Будслаў (Мядзельскі р-н Мінскай вобл.). Мураваная 3-нефавая базіліка з прамавугольным прэсбітэрыем і трансептам каля ўвахода. Тарцы нефа і трансепта завершаны фігурнымі франтонамі. Гал. фасад з 2 шмат’яруснымі вежамі па баках аздоблены багатай дэкар. пластыкай. У інтэр’еры гал. драўляны алтар (1784—90), арган з драўлянай пазалочанай разьбой. У бакавой капліцы (першапачаткова была храмам, 1643) захаваўся унікальны 2-ярусны алтар (завершаны да 1651) з 20 скульптурамі і карцінамі «Распяцце», «Засмучоная Маці Божая» (18 ст.; раней у алтары знаходзіўся абраз Марыі, 1598).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КУ́СКА
(Cuzco, Cusco),
горад на Пд Перу, на пласкагор’і Пуна, на выш. каля 3400 м. Адм. ц. дэпартамента Куска. Адзін з найстарэйшых гарадоў Амерыкі (паводле арх. звестак заснаваны раней 11 ст.). 275 тыс.ж. (1990). Чыг. станцыя, вузел аўтадарог. Аэрапорт. Гандл. цэнтр с.-г. раёна. Прам-сць: тэкст., харч., гарбарна-абутковая. Саматужныя промыслы. Ун-т (1692). Музеі, у т.л. музей Ін-та археалогіі Нац. ун-та (стараж. і калан. мастацтва), Музей віцэ-каралеўства. Руіны інкскіх палацаў і храмаў, сабор (16—17 ст.), манастыры, цэрквы, жылыя дамы (16—18 ст.). Турыстычны цэнтр. К. ўключаны ЮНЕСКА ў спіс Сусветнай спадчыны.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
to be able
быць у ста́не; магчы́
Most little children are able to walk before they are able to talk — Бальшыня́ малы́х дзяце́й мо́гуць хадзі́ць ране́й як гавары́ць
A cat is able to see in the dark — Кот можа ба́чыць у це́мры
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
стары́, -а́я, -о́е.
1. Які дасягнуў старасці.
Старая жанчына.
Цяжка жыць старому (наз.).
2. Які даўно ўзнік, існуе доўгі час.
Старая вёска.
3. Якім доўга карысталіся, паношаны.
Старыя падручнікі.
Старая сукенка.
4. Мінулы, які даўно прайшоў, не сучасны.
Старыя парадкі.
5. Які быў раней, папярэднічаў каму-, чаму-н.
Старое рэчышча ракі.
6. Зроблены, створаны даўней і які захаваўся да цяперашняга часу; даўнейшы.
Старая частка горада.
Старая архітэктура.
7. Вопытны, бывалы.
С. грыбнік.
8. Даўно вядомы.
Старая прымаўка.
9. Які стаў нясвежым, страціў свае якасці (пра прадукты харчавання).
Старое сала.
10. Які стаў несапраўдным пасля пэўнага тэрміну або пасля выкарыстання.
С. білет.
С. пропуск.
◊
І стары і малады — усе да аднаго, усе без разбору.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адвенты́ўны
(ад лац. adventicius = прышлы)
біял. чужы, не ўласцівы;
а. орган — орган расліны, які развіваецца не на звычайным месцы, напр. карані на надземнай частцы, пупышкі і парасткі на каранях;
а-ая расліна — расліна, занесеная чалавекам у мясцовасць, дзе яна раней не расла.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
чарні́лішча Месца на балоце, дзе гразь мае чорны колер і багатая вокісамі жалеза, у якой раней чарнілі пражу (Ст.-дар.). Тое ж чарне́лішча (Ст.-дар.).
□ ур. Чарні́лішча (балота, асушаны луг) каля в. Пасека Ст.-дар.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Бажні́ца ’ўсякі нехрысціянскі храм, акрамя яўрэйскага’ (Шат.); ’паліца або шафка пад абразамі’ (Касп.). Рус.божни́ца ’царква; язычаскі храм’, укр.божни́ця. Параўн. польск.bożnica (раней кожная царква; сёння толькі яўрэйская; Брукнер, 34), ст.-чэш.božnicě ’язычаскі храм’. Ад бог (гл.). Фасмер, 1, 184 (там і некаторая літ-pa), прыводзіць паралелі, якія тлумачаць значэнне ’язычаскі, яўрэйскі храм’: гоц.gudhûs іюдзейскі храм’, ст.-ісл.godahûs ’язычаскі храм’. Трубачоў (Этимология, 1965, 30) хоча бачыць сувязь паміж слав.božьnіса і іран.*bagina‑ ’храм’, што, аднак, досыць праблематычна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́нкель ’дэталь у плузе, да якой прымацоўваюцца падэшва і паліца’ (маст., Шатал.), усх.-беласт.vʼínkʼel (Смул.) ’вугольнік для вымярэння вуглоў’ (Сцяшк. МГ, Інстр. II, БРС, КТС). Укр.вінкель ’вугольнік’, рус.винкель ’тс’, польск.winkiel ’вугольнік’. Запазычана з ням.Winkel ’вугал, вугольнік’. Пра шлях запазычання меркаваць цяжка, таму што ў помніках ст.-бел. пісьменнасці слова не адзначана; у рус. літаратурнай мове яно фіксуецца з 1709 г. У бел. гаворкі лексема вінкель магла трапіць з мовы рамеснікаў (нямецкіх каланістаў) або праз польскую мову значна раней.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гаспада́р ’гаспадар, уладальнік, уласнік’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сцяшк., МГ, Сл. паўн.-зах.). Слова прасл. паходжання; параўн. ст.-рус.господарь, укр.господа́рь, господа́р, польск.gospodarz, чэш.hospodář, балг.господа́р, серб.-харв.госпо̀дар, прасл.*gospodarь (агляд форм у Трубачова, Эт. сл., 7, 59). Трубачоў (раней Ваян, Gram. comp., IV, 317) выводзіць *gospodarь ад *gospoda ’дом, гаспадарства і г. д.’ (па паходжанню зборны назоўнік ад *gospodь; гл. Трубачоў, там жа, 58–62). Параўн. яшчэ Фасмер, 1, 446; Слаўскі, 1, 324–325.