Verbum

Бру́нькі ’шэрсць дрэннай якасці, знятая з ног і галавы авечкі’ (Улад.). Відаць, укр. паходжання. Параўн. укр. бру́нька ’пупышка на дрэве’ (мае дакладную адпаведнасць у балг. мове: балг. бру́нка ’пупышка на дрэве’, параўн. Краўчук, ВЯ, 1968, № 4, 129). Развіццё семантыкі ’пупышка’ → ’катылёк’ (першапачаткова ’шэрсць у катыльках, зваляная’).

Ву́рачча ’урочышча’ (стаўб., Прышч. дыс.). З больш ранняга *урочье, часцей уро́чышча (гл.) (ад урок ’умова, дагавор’), г. зн. ’устаноўленае месца, якое мае сваю назву’; цяжка вытлумачыць перанос націску на пачатак слова, магчыма, у выніку пераасэнсавання пачатковага складу слова як прыстаўкі ву‑ (вы‑), якая заўсёды выступае пад націскам.

Лясні́к, лясьні́к, лесні́к, лісні́к, лыснэ́к ’даглядчык, вартаўнік лесу, палясоўшчык’ (ТСБМ, Бяльк., Шат., Касп., Яруш., Сл. ПЗБ). Пашырана гэта лексема ў зах.- і ўсх.-слав. мовах; славен. lẹsńik мае блізкія значэнні: ’лясная яблыня, лясоўка’, lesníka ’тс’, макед. лесник ’ляшчына’, ’арэшнік’. Прасл. lěsьn‑ikъ (Слаўскі, 4, 178–179).

Лётны ’здольны’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Узнікла ў выніку семантычнага пераносу ’дарослы, у гадах’ (параўн. рус. том., тул., арханг. летний ’паўналетні, дарослы’) > ’які ўсё ўмее’ > ’здольны’. Чэш. letný ’даверлівы, таварыскі, мілы, прыгожы’ мае іншую семантыку і шлях развіцця (гл. Махэк₂, 328), але таксама ўзыходзіць да прасл. lěto.

Вілава́ты ’вілападобны, раздвоены’ (БРС, КТС, Федар., 6); ’завілісты, пакручасты’ (Гарэц.). Укр. вілова́тий ’вілаваты’, рус. паўн., смал. вилова́тый ’раздвоены, вілападобны’, ст.-рус. виловатый ’завілісты’ (1556 г.). Прыметнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑ov‑atъ. Да ві́лы (гл.). У заходніх і паўднёвых слав. мовах гэта лексема мае суф. ‑ov‑it‑.

Капіта́л ’вялікая сума грошай’, ’багацце, скарб’, ’вартасць ад прыбавачнай вартасці ў выніку эксплуатацыі наёмных рабочых’ (ТСБМ, Яруш.). Відавочна, з польск. kapitał ’тс’, якое з лац. capitalis ’які мае адносіны да галавы, жыцця, асноўны, галоўны’. Не выключана магчымасць запазычання з рус. капита́л < ням. Kapital < італ. capitale ’асноўная сума’.

Аўтэ́нтык (БРС, Нас., Яруш.), ст.-бел. автентикъ (з 1344? Нас. гіст.; 1644, Булыка, Запазыч.), автентичний (з 1333? Нас. гіст.). Праз польск. autentyk, autentyczny або непасрэдна з лац. authenticus (грэч. αὐθεντικός ’які мае самастойную вартасць’). Для бел. аўтэнтычны малаверагодна, насуперак Крукоўскаму, Уплыў, 76, паўторнае запазычанне з рус. аутентичный.

Раструха́р ’кастратар’ (Сл. ПЗБ). Запазычана з польск. rostrucharz ’гандляр, пасярэднік у гандлі коньмі’, ст.-польск. rostuszar, rostucharz ’тс’ з с.-в.-ням. rostūscher, нова-в.-ням. Rosstauscher ’тс’ (Брукнер, 463; Нававейскі, Zapożyczenia, 261), якое ў польскіх гаворках мае таксама значэнне ’нешта калматае, недарослае, неабсохлае’ (Куцала, Słownik).

Су́хам ’сушай, па сухому месцу, сухапутна’ (Нас., Бяльк.), сухамо́м, су́хама ’ўсухамятку’ (Мядзв.). Дэрываты ад *cýxa, су́хо наз. ’суша’ (ТС): су́хам з’яўляецца Тв. скл. гэтага назоўніка, сухамо́м мае падвойны канчатак ‑ам/‑ом; слова су́хама ўтворана па аналогіі прысл. на ‑ма тыпу бегма, паколькі яны ўтвараюцца толькі ад дзеясловаў.

Імча́цца, імча́ць ’вельмі хутка перамяшчацца, ехаць, бегчы; несціся’ (ТСБМ). Рус. мчать, мча́ться, укр. мча́ти, мча́тися ’тс’, ст.-чэш. mčieti ’несці, цягнуць’, ст.-слав. мъчати ’кідаць’. Прасл. дзеяслоў *mъkěti, суадносны з *mъknǫti (гл. імкнуцца), Фасмер, 3, 22; КЭСРЯ, 277. Пачатковае і‑ мае практычны характар (Карскі, 1, 262).