звыча́йны

1. обы́чный; обыкнове́нный; обы́денный; (посредственный — ещё) зауря́дный;

прыйсці́ ране́й ~нага — прийти́ ра́ньше обы́чного;

~ная з’я́ва — обы́чное (обы́денное) явле́ние;

гэ́та быў з. чалаве́к — э́то был обыкнове́нный (зауря́дный) челове́к;

2. привы́чный, при́нятый;

з. спо́саб жыцця́ — привы́чный (при́нятый) спо́соб жи́зни;

3. грам. положи́тельный;

~ная ступе́нь параўна́ння — положи́тельная сте́пень сравне́ния;

4. мат. (о дроби) просто́й;

◊ гэ́та спра́ва ~ная — это де́ло обы́чное

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

далёкі

1. (находящийся на большом расстоянии; имеющий большое протяжение) далёкий, да́льний; отдалённый;

2. (о родстве) да́льний;

д. свая́к — да́льний ро́дственник;

3. (ад каго, чаго) перен. (имеющий мало общего с кем; чем-л.) далёкий, чу́ждый (кому, чему);

д. ад наву́кі чалаве́к — далёкий от нау́ки челове́к;

4. в др. знач. далёкий; отдалённый;

~кія часы́ — далёкие (отдалённые) времена́;

~кае падабе́нства — отдалённое схо́дство

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

апусці́цца сов.

1. в разн. знач. опусти́ться;

што́ра ~ці́лася — што́ра опусти́лась;

на зямлю́ ~ці́лася це́мра — на зе́млю опусти́лась тьма;

гэ́ты чалаве́к зусі́м ~ці́ўся — перен. э́тот челове́к совсе́м опусти́лся;

2. (поместиться в жидкость и т.п.) погрузи́ться;

а. ў ваду́ — погрузи́ться в во́ду;

◊ а. ў нірва́ну — погрузи́ться в нирва́ну;

ру́кі ~ці́ліся — ру́ки опусти́лись;

а. на дно — опусти́ться на дно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

напро́ці

1. предлог с род. (в пространственном знач.) напро́тив, про́тив;

2. предлог с род. (во временном знач.) переводится описательными конструкциями: ісці́ н. но́чы идти́ на́ ночь гля́дя;

ён стаі́ць н. ве́ку — у него́ вся жизнь впереди́;

3. нареч. напро́тив;

н. сядзе́ў малады́ чалаве́к — напро́тив сиде́л молодо́й челове́к;

4. нареч. напереко́р, напро́тив;

сказа́ць н. — сказа́ть напереко́р (напро́тив)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

магу́тны

1. в разн. знач. мо́щный; (имеющий большую мощность — ещё) си́льный;

м. рухаві́к — мо́щный (си́льный) дви́гатель;

~ная абараня́льная пазі́цыя — мо́щная (си́льная) оборони́тельная пози́ция;

2. (очень значительный по своему воздействию, силе) могу́щественный;

м. ла́гер дэмакра́тыі — могу́щественный ла́герь демокра́тии;

м. сро́дак — могу́щественное сре́дство;

3. (обладающий большой силой) могу́чий, си́льный; богаты́рский;

магу́тнага скла́ду чалаве́к — богаты́рского телосложе́ния челове́к;

○ ~ная ку́чка — могу́чая ку́чка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

со́нны

1. в разн. знач. со́нный; (о погружённом в сон — ещё) спя́щий;

с. чалаве́к — со́нный (спя́щий) челове́к;

~ныя дрэ́вы — со́нные (спя́щие) дере́вья;

~ныя во́чы — со́нные глаза́;

с. настро́й — со́нное настрое́ние;

~ныя ка́плі — со́нные ка́пли;

2. в знач. сущ. спя́щий;

○ ~ная артэ́рыя — анат. со́нная арте́рия;

~ная хваро́ба — мед. со́нная боле́знь;

◊ як ~ная му́ха — как со́нная му́ха;

~нае ца́рства — со́нное ца́рство

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

святы прыметнік

  1. Прасякнуты высокімі пачуццямі, узвышаны, чысты, высакародны (высокае).

    • Святая любоў да Радзімы.

  2. Сапраўдны, запаветны, выключны па сваёй важнасці, велічны.

    • С. абавязак дзяцей — паважаць бацькоў.

  3. пераноснае значэнне: Бездакорны ў сваім жыцці, паводзінах, высокамаральны.

    • Святая вада.
    • Не такі ён с., як здаецца (не такі бязгрэшны).

  4. У рэлігійна-містычных уяўленнях: надзелены боскай сілай, вышэйшай дасканаласцю і чыстатой.

    • Святая тройца.

  5. у знач. назоўнік У хрысціян: чалавек, які ўсё жыццё прысвяціў служэнню богу і рэлігіі, а пасля смерці прызнаны царквой нябесным заступнікам веруючых.

    • Абразы са святымі.

Святая святых (высокае) — пра нешта самае дарагое, велічнае.

|| назоўнік: святасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

слабы прыметнік

  1. Які мае малую сілу, магутнасць.

    • С. чалавек.
    • С. рухавік.

  2. Нездаровы, хваравіты.

    • Слабая бабуля.
    • Слабыя нервы.

  3. Які не вызначаецца моцным характарам; нястойкі.

    • Слабая натура.
    • Слабая воля.

  4. Нязначны, малы.

    • Слабая падтрымка.
    • С. ўдзел.

  5. Дрэнны, няўмела падрыхтаваны, выкананы і пад.

    • С. вучань.
    • С. раман.

  6. Ненасычаны, нямоцны.

    • С. раствор солі.
    • Слабая гарэлка.

  7. Нямоцна нацягнуты, свабодны.

    • Лейцы слаба (прыслоўе) нацягнуты.

  8. Які дрэнна ведае ці выконвае сваю справу, недастаткова ўмелы ў чым-н.

    • Сын с. ў матэматыцы.
    • Слабае месца або слабы бок каго-чаго (размоўнае) — недахоп чый-н. або чаго-н.

|| назоўнік: слабасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

спыніцца дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Перастаць рухацца, спыніць што-н. рабіць, устрымацца ад якога-н. дзеяння.

    • С. на паўдарозе.
    • Матор спыніўся.
    • Гэты чалавек не спыніцца ні перад чым (пераноснае значэнне: пойдзе на любыя ўчынкі).

  2. Часова размясціцца, пасяліцца дзе-н.

    • С. ў гасцініцы.

  3. Пра развіццё, ход і пад.: прыпыніцца, перарвацца.

    • Работы па ўкладцы труб спыніліся.

  4. на кім-чым. Пра погляд, увагу, думкі і пад.: затрымацца на кім-, чым-н.

    • Мой позірк спыніўся на сыне.

  5. на кім-чым. Прыйсці да якога-н. рашэння, спыніць свой выбар на кім-, чым-н.

    • С. на выбары маладога кандыдата.

|| незакончанае трыванне: спыняцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

мяккі прыметнік

  1. Які ўгінаецца пры націсканні, няцвёрды, эластычны, далікатны.

    • М. хлеб.
    • М. абутак.
    • Мяккія валасы.
    • Мяккія рукі.

  2. Прыемны для ўспрымання, не рэзкі.

    • М. голас.
    • Мяккае святло.

  3. Плаўны, павольны.

    • Мяккія рухі.

  4. пераноснае значэнне: Лагодны, ціхі, спагадлівы.

    • М. характар.
    • М. чалавек.

  5. Нястрогі, паблажлівы.

    • М. прыгавор.

  6. Цёплы, несуровы.

    • М. клімат. Мяккая зіма.

  7. Які ўтрымлівае мала вапнавых солей.

    • Мяккая вада.

  8. На транспарце: з мяккімі сядзеннямі або прызначаны для выкарыстання мяккіх сядзенняў.

    • М. вагон.

  9. Аб зычных гуках: якія вымаўляюцца набліжэннем сярэдняй часткі языка да цвёрдага паднябення; процілегласць цвёрды.

Мяккі знак — назва літары «ь».

|| памяншальная форма: мякенькі.

|| назоўнік: мяккасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)