тапча́к, ‑а, м.

1. Род коннага прывода. Замардавалі [гаспадары] дзяўчыну. Кожны дзень, як конь у тапчаку, ідзе і ідзе .. Ні адпачынку, ні ласкавага слова. Чарнышэвіч.

2. Тое, што і таптуха (у 2 знач.). [Плотка:] — Гоняць нас усюды. Ловяць нас на вуды, Надзяць па гарох. Ловяць невадамі, Душаць венцярамі, Брэднем, тапчаком. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

верхавы́

1. Reit-;

верхава́я язда́ Réiten n -s; Réitkunst f -;

верхавы́ конь Réitpferd n -(e)s, -e;

2. у знач наз м Réiter m -s, -, Beríttene (sub) m -n, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

itself

[ɪtˈself]

pron.

1) сам, сама́, само́

The land itself is worth more — Сама́ зямля́ ва́ртая больш

2) зваро́тная фо́рма ад it

The horse hurt itself — Конь скале́чыўся

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

припря́жка ж.

1. (действие) прыпрага́нне, -ння ср., прыпрэ́жка, -кі ж.;

2. обл. (упряжь для пристяжной лошади) прыпрэ́жка, -кі ж.;

3. обл. (пристяжная лошадь) прыпражны́ конь; сущ. прыпражны́, -но́га м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

хо́лка ж. (часть шеи) ка́рак, -рка м., обл. га́гавіца, -цы ж.;

ло́шадь наби́ла хо́лку конь наму́ляў ка́рак;

◊

намы́лить (намя́ть) хо́лку даць ды́хту; у каршэ́нь даць; грымака́ (кухталя́, кухталёў) даць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

◎ Лаша́, лоша ’жарабя да двух год’, лошачок, лашаня, лошэня ’тс’ (маз., З нар. сл., Шур, дыс., Мат. Гом.), лельч. лошатко ’жарабя да аднаго года’ (.ПАГНІ), лашак ’жарэбчык пасля двух год’, лошак, лошук ’жарабя, малады конь’ (ТС, Шур, дыс.), лашчак ’тс’ (Сцяшк.) лашонак ’тс’ (паўд.-усх., КЭС, Мат. Гом., Бел. казкі), /канатка ’тс’ (жлоб., Нар. словатв.; браг., Мат. Гом.), лашьіцка ’жаробка’ (Шур, дыс.; в.-дзв., Шатал.), лошыцка, лошыца ’маладая кабыла’ (Мат.; маз., З нар. сл., ТС), лашьічка ’тс’ (паўд.-усх., КЭС). Укр. лоша, лошатко, лошаточко ’жарабя’, лошук, лошак ’двух-, трохгадовае пажаданае жарабя’, закарп. лоша ’тс’, н.-валынск. лошііня ’жарабя’, лошун ’конь’, лошиця ’кабыліца’. Рус. вал- гагр., стаўран. лоша, пск. лошага, паўд. лошбнок, наўг., перм. лощак ’тс’. Цюркізм (параўн. чуваш. лаша ’конь’, туркм. дыял., карач., тат., башк., кумык. алаша ’тс’, тур. дыял. ’худая каняжына’, азерб. ’кляча’) запазычаны ў перыяд Кіеўскай Русі або нават раней. Шляхі запазычання ва ўсх.-слав. мовы маглі быць рознымі: у ст.-рус. — з булгарскай мовы (Філін, Происх., 561–562), печанежскай (Дабрадомаў, История лекс., 6). Супраць апошняга гл. Адзінцоў, Этимология–1972, 125. Печанежская мова магла быць крыніцай запазычання ў ст.-бел. (ст.-укр.) мову пасля прыходу печанегаў у IX ст. у між рэчча Дона і Дуная. Гл. таксама лошадзь, лашчак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

стры́гчы несов.

1. в разн. знач. стричь;

с. валасы́ — стричь во́лосы;

с. кліе́нта — стричь клие́нта;

с. аве́чак — стричь ове́ц;

2. (ушами) стричь, пря́дать, прясть;

конь спыні́ўся і пача́ў с. вуша́мі — конь останови́лся и стал стричь (пря́дать, прясть) уша́ми;

◊ с. купо́ны — стричь купо́ны;

с. (усі́х) пад адзі́н грэ́бень — стричь (всех) под одну́ гребёнку;

аве́чку ~гу́ць, а бара́н дрыжы́ць — овцу́ стригу́т, а бара́н дрожи́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

завалачы́ся і (радзей) завалакчы́ся, ‑лакуся, ‑лачэшся, ‑лачэцца; ‑лачомся, ‑лачацеся; пр. завалокся, ‑лаклася, ‑лося; чым.

1. Закрыцца, заслацца, зацягнуцца. Неба завалаклося хмарамі. Вочы завалакліся слязамі.

2. Разм. Зайсці, зацягнуцца куды‑н. Завалокся на край свету. □ Трэба да балотца ісці. А то, чаго добрага, возьме ды завалачэцца ў дрыгву конь ці жарабя. Курто.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ірвану́цца і рвану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак. і аднакр.

Зрабіць рэзкі рух, кінуцца, памкнуцца куды‑н. Конь адразу скочыў, ірвануўся і, дзіка храпучы, паляцеў па вуліцы. Мележ. Сабраўшы ўсю сваю сілу, Генадзь ірвануўся і ўгледзеў, што адна нага яго правалілася пад мост. Сабаленка. Партызанскія ўзводы рвануліся наперад. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пае́здка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Выезд куды‑н. на некаторы час; кароткае падарожжа. Паездка за мяжу. □ Конь стары, слабенькі. Але шаўцу для паездак па вёсках, дзе ён скупляе і аўчыны, лепшага і не трэба. Жычка. Саша ахвотна згадзілася ехаць у горад, хоць ведала, што паездка небяспечная. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)