вы́тачка 1, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. выточваць — вытачыць.
вы́тачка 2, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Унутраная складка або шво, з дапамогай якіх падганяюць адзенне да фігуры. Вытачка па таліі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чо́ха, ‑і, ДМ чосе, ж.
Верхняе мужчынскае адзенне каўказцаў, падобнае да чаркескі, але са стаячым каўняром і рукавамі да локця. Сагнуўся нават рог аленя, Дзе чохі доўгія вісяць. Усё сышлося пакаленне Шалеў ў войска выпраўляць. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плісэ́
(фр. plisse)
1) дробныя паралельныя складкі на тканіне, зробленыя шляхам спецыяльнай апрацоўкі;
2) адзенне з такімі складкамі (напр. спадніца п.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
чэкме́нь
(тур. čekmen = сукно; доўгая вопратка)
старадаўняе верхняе мужчынскае адзенне каўказскага тыпу ў выглядзе паўкафтана, пашытага ў талію са зборкамі ззаду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Напра́тка, напрятка ’верхняе адзенне, вопратка’ (Нас., Мат. Маг., Бяльк., Пал., Сцяшк., Юрч., Мат. Гом.), ’від адзення’ (Грыг.), памянш. напратонка (Шн.). Гл. напрануць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піршча́тка ’пальчатка’ (чач., Мат. Гом.). З ’перечитка (параўн. рус. перечитки, перчатки ’гіяціпальцавыя рукаўчыкі, адзенне на рукі’, переіцатка ’пальчатка’). Да перст, персцень/ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капо́т 1 ’капота, верхняе адзенне’ (мсцісл. Бяльк.), капота ’верхняе (святочнае) адзенне’ (Шат., Шпіл.; паўд.-усх., КЭС), ’род верхняга адзення’ (Гарэц., Бес.); ’жакет, фуфайка, халат’ (астр., смарг.), раг., паст. (Сл. паўн.-зах.), ’плашч з даматканага сукна’ (Сцяц., зэльв.), ’доўгая верхняя мужчынская вопратка з даматканага сукна’ (Сцяшк.), ’шляхецкі шарак з металічнымі гузікамі’ (гродз. Нар. сл.), ’кароткае самаробнае і паношанае верхняе адзенне’ (клец. Нар. лекс.), ’дзіцячае або жаночае адзенне накшталт паліто’ (дзярж., Нар. сл.), ’сукенка з рукавамі’ (ст.-дар., Нар. сл., ТСБМ), капот ’тс’ (браг. З нар. сл.), драг. ’сукенка для дзіцяці’ (Сл. паўн.-зах.). З франц. capote ’плашч з капюшонам’, ’жаночы капялюш’ праз польск. мову, у якой існуе з XVII ст. (Слаўскі, 2, 58–59). Параўн. ка́па (гл.). Форма капот, відавочна, з рус. капот ’жаночы халат’.
Капо́т 2 ’адкідная металічная накрыўка ў машынах’ (ТСБМ) — культурнае слова з пач. XX ст., запазычанае, відаць, з рус. капот ’тс’, якое з франц. capot.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кімано́
(яп. kimono)
1) японскае мужчынскае і жаночае адзенне ў выглядзе халата з вельмі шырокімі рукавамі;
2) асобы крой рукава ў жаночым адзенні.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ГАФТ
(ад польск. haft вышываны ўзор, вышыўка),
1) ручная ці машынная вышыўка каштоўнымі матэрыяламі (шаўковымі, залатымі, сярэбранымі ніткамі, жэмчугам, каштоўнымі ці штучнымі камянямі, з 19 ст. — бісерам, мішурой і інш.) па шоўку, аксаміце, парчы і інш. тканінах. Існуюць разнастайныя тэхн. прыёмы гафту (гладзь, высокарэльефнае шыццё «па карце», «у прыкрэп» і інш.). Узор бывае плоскі, пукаты, ажурны, накладны. Вядомы са стараж. часоў у краінах Усходу, Стараж. Грэцыі, Стараж. Рыме, з сярэдневякоўя — па ўсёй Еўропе. На Беларусі з 15—16 ст. гафтам аздаблялі літургічныя тканіны, шляхецкае адзенне і інш. Пераважалі раслінныя матывы, стылістыка адпавядала агульнаеўрап. маст. кірункам. У нар. побыце гафтаваннем называлі розныя віды ажурных швоў.
2) Машынная вышыўка белай гладдзю па белай тканіне. У сучаснай маст. прам-сці плоскім машынным гафтаваннем пераважна расліннага характару аздабляюць пасцельную бялізну, жаночае адзенне, тасьму, тканіны і інш.
Я.М.Сахута.
т. 5, с. 94
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ба́рва 1 ’колер’ (БРС), ст.-бел. барва (Гіст. лекс., 116; Булыка, Запазыч., з XV ст.). Укр. ба́рва ’колер’ (з XVI ст.). З польск. barwa ’тс’ < с.-в.-ням. varwe (магчыма, праз чэш. barva; Брукнер, 17). Бернекер, 44; Слаўскі, 1, 28; Рыхардт, Poln., 33; Кюнэ, Poln., 43. Іншая версія: непасрэднае запазычанне з ням. мовы (Рудніцкі, 79; там і літ-pa), што, аднак, не вельмі пераконвае.
Ба́рва 2 ’верхняе адзенне яркага колеру’ (Нас.). Ст.-бел. XVII ст.: ’верхняе адзенне, кафтан, святочная вопратка’ (Нас. гіст.; Булыка, Запазыч.). Укр. ба́рва ’форменнае адзенне; ліўрэя’ (з XVII ст.). Запазычанне з польск. barwa ’тс’ (па паходжанню тое ж самае, што і barwa ’колер’, гл. Брукнер, 17).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)