Verbum

зме́на, -ы, мн. -ы, змен, ж.

1. гл. змяніцца, змяніць.

2. Прамежак часу, пасля заканчэння якога група людзей (якія працуюць, вучацца і пад.) зменьваецца другой такой групай.

Вячэрняя з.

Працаваць у тры змены.

3. Група людзей, што працуе, вучыцца і пад. ў гэты прамежак.

Прыступіла да працы начная з.

4. Той (тыя), хто прыходзіць на змену каму-, чаму-н.

Рыхтаваць сабе змену.

Маладая з.

5. Камплект абутку, адзення, якія час ад часу мяняюцца.

Дзве змены бялізны.

◊

На змену каму-чаму — услед за кім-, чым-н.; замяніць сабой каго-, што-н.

|| прым. зме́нны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).

уступі́ць², -уплю́, -у́піш, -у́піць; -у́плены; зак.

1. каго-што каму. Добраахвотна адмовіцца на карысць іншага.

У. свае пазіцыі.

У. месца.

У. дарогу каму-н.

2. каму-чаму і без дап. Пайсці на ўступкі, згадзіцца з чым-н.

У. просьбам.

3. каму-чаму ў чым. Аказацца горшым за каго-, што-н. у якіх-н. адносінах.

Ён нікому не ўступіць у храбрасці.

Яго веды не ўступяць вашым.

4. што каму. Прадаць або, прадаючы, аддаць дзешавей.

У. рэч за пяцьдзясят рублёў.

|| незак. уступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. усту́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1, 2 і 4 знач.).

пракла́сці, -ладу́, -ладзе́ш, -ладзе́; -ладзём, -ладзяце́; -ладу́ць; -ла́ў, -ла́ла; -ладзі; -ла́дзены; зак., што.

1. Правесці, зрабіць (дарогу, шлях і пад.).

П. шашу. П. газаправод. П. сабе дарогу (таксама перан.: дабіцца добрага становішча ў жыцці). П. шлях, дарогу каму-, чаму-н. (таксама перан.: пасадзейнічаць каму-, чаму-н. у чым-н., стварыць умовы для развіцця чаго-н.). П. курс караблю (вычарціць на карце).

2. Укласці што-н. паміж чым-н.

П. паперу паміж талеркамі (або талеркі паперамі) пры ўпакоўцы.

|| незак. праклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і пракла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. праклада́нне, -я, н., пракла́дванне, -я, н. і пракла́дка, -і, ДМ -дцы, ж.

культ, -у, М -льце, м.

1. Рэлігійнае служэнне бажаству і звязаныя з гэтым абрады.

К. бога Сонца ў язычнікаў.

Служыцелі культу (духавенства).

2. перан., каго-чаго. Сляпое пакланенне каму-, чаму-н., абагаўленне каго-, чаго-н.

К. асобы.

|| прым. ку́льтавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

серабры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; -ро́ны; незак., што.

Пакрываць тонкім слоем серабра; надаваць чаму-н. серабрысты колер, бляск.

С. відэльцы.

Месяц серабрыў хвалі.

|| зак. вы́серабрыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны і пасерабры́ць, -ру́, -ры́ш, -ры́ць; -ры́м, -рыце́, -ра́ць; пасярэ́браны.

|| наз. серабрэ́нне, -я, н.

падвучы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак. (разм.).

1. каго-што. Навучыць крыху чаму-н. ці вывучыць крыху лепш.

П. слясарнай справе.

П. урокі.

2. каго (што), з інф. Падгаварыць зрабіць што-н. дрэннае, заганнае.

П. залезці ў чужы сад.

|| незак. падву́чваць, -аю, -аеш, -ае.

проціпаста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак., каго-што, каму-чаму.

1. Параўнаць, указаўшы на розніцу, процілегласць прымет аднаго і другога.

П. новае мысленне ўстарэлым поглядам.

2. Процідзейнічаючы, накіраваць супраць каго-, чаго-н.

П. насіллю ўзброеную сілу.

|| незак. проціпастаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. проціпастаўле́нне, -я, н.

сукно́, -а́, мн. су́кны, -аў, н.

Шарсцяная або паўшарсцяная тканіна з гладкім ворсам.

◊

Класці (палажыць) пад сукно што (разм., неадабр.) — адкладваць, адцягваць рашэнне якой-н. справы, не даваць ходу чаму-н.

|| прым. суко́нны, -ая, -ае.

Суконная тканіна.

Суконная фабрыка.

◊

Суконная мова (разм., неадабр.) — невыразная, грубая.