база́льт
(п.-лац. basaltes, ад гр. basanos = пробны камень)
вулканічная горная парода цёмнага колеру, якая складаецца з плагіяклазу, аўгіту і часта алівіну; выкарыстоўваецца як матэрыял для будаўнічых і дарожных работ.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
экіпа́ж
(фр. équipage)
1) агульная назва лёгкіх рысорных пасажырскіх павозак;
2) каманда, асабовы састаў карабля, самалёта, танка;
3) берагавая воінская часць марской пяхоты, якая часта служыць для папаўнення флоцкіх каманд.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЕ́СНІЦЫ,
брамка, фортка, у народным дойлідстве Беларусі невял. дзверы для ўваходу ў варотах, плоце, агароджы. Ва ўсх. раёнах весніцы робяць са шчыльна збітых дошак, часта аздабляюць разьбой, размалёўкай, фігурна выкаванымі завесамі і клямкамі, у цэнтр. і зах. — лёгкія, са штыкетаў.
т. 4, с. 116
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГІ́ДРЫЯ
(грэч. hydria ад hydōr вада),
старажытнагрэчаская пасудзіна для вады, найчасцей керамічная. Падобная на амфару, але з моцна расшыраным уверсе тулавам, больш вузкім і высокім горлам. Мела 2 гарызантальныя па баках і 1 вертыкальную ручкі. Сценкі гідрыі часта ўпрыгожвалі размалёўкай.
т. 5, с. 241
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
moody [ˈmu:di] adj.
1. (пра чалавека) які́ ча́ста і ху́тка змяня́е свой настро́й
2. у дрэ́нным настро́і;
Why are you so moody today? Чаму ў цябе сёння такі дрэнны настрой?
3. су́мны, сму́тны, марко́тны (пра фільм, музыку, месца)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ Мызь ’шмыг!’ (Ян.). Гукапераймальнае. Відаць, генетычна тоеснае з рус. уладз., валаг. мызгать ’часта хадзіць куды-небудзь’, якое, магчыма, ад мыкать: бел. пры‑мыкиць, замыюць, і‑мк‑нуцца. Параўн. смал. мыкі ’шмыг!’, бел. мык (гл.), мыкнуць ’хуценька прабегчы’, ’толькі паказацца і знікнуць’ (Нас.). Тое ж славац. myknuť.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ужыва́цца I несов.
1. ужива́ться;
2. (свыкаться, осваиваться) вжива́ться;
1, 2 см. ужы́цца
ужыва́цца II несов.
1. употребля́ться, испо́льзоваться;
гэ́та сло́ва ча́ста ўжыва́ецца ў гу́тарцы — э́то сло́во ча́сто употребля́ется в ре́чи;
2. страд. употребля́ться, испо́льзоваться, применя́ться; см. ужыва́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зонг
(англ. song = песня)
від балады, часта парадыйнага, гратэскнага характару з бадзяжніцкай тэматыкай, блізкай да джазавага рытму, якая змяшчае вострую сатыру і крытыку грамадства; выконваецца ў выглядзе інтэрмедыі або аўтарскага каментарыя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Бабі́зна 1 ’спадчына ад бабулі’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.). Укр. баби́зна, польск. babizna ’тс’. Утварэнне ад ба́ба 1 (гл.) суфіксам ‑izna (параўн. otьčizna), які выступаў з абстрактным значэннем, што часта канкрэтызавалася (і тады націск пераходзіў на першы склад суфікса ‑izna). Утварэнне babizna 1, як бачым, ёсць толькі ў некаторых слав. мовах.
Бабі́зна 2 ’вялікі баязлівец’, ’высакарослая жанчына’ (Нас.). Суф. ‑izna ўтвараў абстрактныя і калектыўныя назоўнікі, што часта канкрэтызаваліся, а ў некаторых мовах атрымлівалі і пейаратыўнае значэнне (параўн. і ст.-польск. mężczyzna — калектыўны назоўнік, які пазней стаў азначаць адну асобу; Брукнер, 327). Бел. слову дакладна адпавядаюць: чэш. babizna ’агідная, брыдкая, злосная баба, старая жанчына’, славац. babižna, babizeň ’старая або агідная жанчына, баба’. Аб пейаратыўнай функцыі ‑izna гл. Оберпфальцэр, Rod, 157.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атрафі́равацца, ‑руецца; зак. і незак.
Зменшыцца (змяншацца), страціць (страчваць) жыццяздольнасць (пра органы, часткі жывога арганізма). Я ўжо гадоў дзесяць не адчуваю пахаў. Калі хадзіў у школу, часта прастуджваўся, мае органы [нюху] атрафіраваліся, і цяпер пахла што ці смярдзела, а для мяне ўсё роўна. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)