палі́цыя

(с.-лац. policia, ад гр. politeia = урад, дзяржаўны лад)

адміністрацыйны орган для аховы бяспекі існуючага ладу і падтрымання парадку ў некаторых краінах (напр. крымінальная п., палітычная п.), а таксама асобы, якія служаць у гэтым органе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, гл. Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

дэпарта́мент м.

1. (аддзел установы) Departement [-´mã:] n -s, -s; Abtéilung f -, -en;

дэпарта́мент палі́цыі Polizéidepartement n;

2. (ведамства ў некаторых краінах) Departement [departə´mã:] n -s, -s;

дзяржа́ўны дэпарта́мент ЗША Áußenministerium der USA

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Прыюці́ць ’даць прытулак’, прыючы́цца ’знайсці прытулак’ (лід., Сл. ПЗБ). Сюды ж аддзеяслоўны назоўнік прыю́т ’дзяржаўны дом для дзяцей-сірот і састарэлых’ (Янк. 1), ’дзіцячы дом’ (Ян.), ’у дарэвалюцыйнай Расіі дабрачынная ўстанова для выхавання беспрытульных дзяцей’ (пруж., Сл. ПЗБ), прыю́тны ’ветлівы’ (Ян.), прыю́тный, прыю́тлывый ’той, хто лёгка ўваходзіць у кантакт з людзьмі; кампанейскі’ (бяроз., ЛА, 3), прыю́тый ’мілы, прыгожы, прытульны’ (Бяльк.). Назоўнік прыют і дзеяслоў прыюціць, несумненна, запазычаны з рус. приют ’прытулак’, приюти́ть ’даць прытулак’ (параўн. ЕСУМ, 4, 586). Што да прыметнікаў, то яны могуць узыходзіць непасрэдна да *jutiti sę ’змяшчацца ў невялікай прасторы’, г. зн. ’быць блізкім адзін да аднаго’, што, паводле Трубачова, можа ўзыходзіць да і.-е. *ieu̯‑t‑, параўн. ст.-інд. yū̆tí‑ ’змяшэнне, сумесь’ (ЭССЯ, 8, 199).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

elder

[ˈeldər]

1.

adj.

1) старэ́йшы (ве́кам), ста́ршы (ра́нгам)

2) ране́йшы (час)

2.

n.

1) старэ́йшы -ага m., старэ́йшая f.

2) старшыня́ -і m., дзяржа́ўны муж

3) пра́шчур, дзед -а m.

4) царко́ўны ста́раста

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

hymn, ~u

м. гімн;

hymn państwowy — дзяржаўны гімн;

hymn na cześć kogo/czego — гімн у гонар каго/чаго

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

торго́вля ж. га́ндаль, -длю м.;

ро́зничная торго́вля ро́знічны га́ндаль;

опто́вая торго́вля апто́вы га́ндаль;

вну́тренняя торго́вля уну́траны га́ндаль;

вне́шняя торго́вля заме́жны га́ндаль;

госуда́рственная торго́вля дзяржа́ўны га́ндаль;

ча́стная торго́вля прыва́тны га́ндаль.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дэпарта́мент

(фр. département)

1) асноўная адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Францыі;

2) аддзел вышэйшай адміністрацыйнай або судовай установы ў Расійскай імперыі і шэрагу іншых краін;

3) назва ведамства, міністэрства ў некаторых дзяржавах;

дзяржаўны д. — міністэрства замежных спраў ЗША.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

кантро́ль, -лю м., в разн. знач. контро́ль;

улі́к і к. — учёт и контро́ль;

дзяржа́ўны к. — госуда́рственный контро́ль;

наро́дны к. — наро́дный контро́ль;

к. правяра́е біле́ты — контро́ль проверя́ет биле́ты;

к. рублём — контро́ль рублём

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рэжы́м

(фр. régime, ад лац. régimen = улада)

1) дзяржаўны лад, метад кіравання;

2) дакладна ўстаноўлены распарадак жыцця, працы, адпачынку (напр. р. дня, санаторны р.);

3) сістэма правіл, мерапрыемстваў, неабходных для дасягнення пэўнай мэты (напр. р. бяспекі на вытворчасці).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)