поліэлектралі́ты

(ад полі- + электраліты)

палімеры, у склад макрамалекул якіх уваходзяць групы, здольныя да іанізацыі ў растворы (бялкі, нуклеінавыя кіслоты і інш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

протастылі́я

(ад прота- + -стылія)

рухомае злучэнне верхняй сківіцы з мазгавым чэрапам без удзелу пад’язычнай дугі; існавала ў старажытных рыб групы акантодаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

траілі́т

(ад іт. D. Troili = прозвішча іт. вучонага 18 ст.)

мінерал групы сульфідаў бронзава-жоўтага колеру, які трапляецца пераважна ў метэарытах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

турынгі́т

(ад ням. Thüringen = назва правінцыі ў Германіі)

мінерал групы хларыдаў падкласа лістовых сілікатаў зеленаватага колеру, складаны алюмасілікат жалеза і алюмінію.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эласці́н

(ад н.-лац. elasticus = пругкі)

бялок з групы склерапратэінаў, які ўваходзіць у склад эластычных валокнаў сценак артэрый, скуры 1 інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

этнацэнтры́зм

(ад этнас + лац. centrum = сярэдзіна)

схільнасць чалавека ацэньваць усе жыццёвыя з’явы праз прызму каштоўнасці сваёй этнічнай групы, якая лічыцца эталонам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

принадлежа́ть несов.

1. (кому, чему) нале́жаць;

кни́га принадлежи́т библиоте́ке кні́га нале́жыць бібліятэ́цы;

ему́ принадлежи́т заслу́га ва́жного откры́тия яму́ нале́жыць заслу́га ва́жнага адкрыцця́;

принадлежа́ть исто́рии нале́жаць гісто́рыі;

2. (к чему) нале́жаць, прынале́жаць;

он принадлежи́т к гру́ппе выдаю́щихся де́ятелей ён нале́жыць (прынале́жыць) да гру́пы выда́тных дзе́ячаў;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Вялі́кі (БРС, Касп., Бяльк.). Шмат вытворных з рознымі суфіксамі: вялі́зны, вялі́зазны (Шат.), вялі́зарны ’тс’ (Шат.). Ст.-рус., ст.-слав. великъ, рус. вели́кий, укр. вели́кий, чэш. veliký, velký, польск. wielki, балг. вели́к, серб.-харв. ве̏лак і г. д. Прасл. *velikъ, а гэта ад прасл. *velьjь ’тс’. Этымалогія ўсёй групы слоў не вельмі ясная, ёсць многа версій. Агляд гл. Фасмер, 1, 289.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ґлабня́ ’аглобля’ (Шатал.). Зыходным з’яўляецца *глобля ’аглобля’ (з *о‑глобля), якое дысімілявалася ў *глобня́ (л — л > л — н). Аб паходжанні гэтай групы слоў і магчымых этымалагічных версіях гл. Фасмер, 1, 117–118 (пад огло́бля). Няясна, аднак, адкуль у слове ґлабня выбухное ґ. Параўн. і рус. огло́бень. Гэта можа сведчыць не аб дысіміляцыі, а аб іншай суфіксацыі ад адной і той жа асновы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кле́панка: гуляць у клепанкі ’гуляць у хованкі’ (ТС). Калі клепанка ’хованка’, то можна рэканструяваць *клепаць ’ха-ваць© Надзейных славянскіх паралелей няма. Але карысна звярнуцца да балтыйскай лексічнай групы, якая прадстаўлена ст.-прус. auklipts ’схаваны’, лат. pieklept ’замыкаць, зачыняць’, літ. slėpti ’хаваць’ (< * skiepti), лат. slėpt ’тс’. Таму не выключана балтыйскае паходжанне слова (параўн. Тапароў, Прус., А — , 149–150). Параўн., аднак, шлёпаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)