выхо́дзіць несов.
1. в разн. знач. выходи́ть;
2. безл. выходи́ть, получа́ться;
1, 2 см. вы́йсці;
3. исходи́ть;
в. з меркава́ння — исходи́ть из предположе́ния;
4. выходи́ть, смотре́ть;
во́кны ~дзяць у сад — о́кна выхо́дят (смо́трят) в сад;
5. в разн. знач., вводн. сл. выхо́дит, сле́довательно, ста́ло быть;
ду́мка гэ́та, в., не но́вая — мысль э́та, выхо́дит (сле́довательно, ста́ло быть), не но́вая;
◊ з галавы́ (па́мяці, ду́мак) не в. — из головы́ (па́мяти, мы́слей) не выхо́дит;
в. за ме́жы (за ра́мкі) — выходи́ть из грани́ц (за ра́мки)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
гісто́рыя ж., в разн. знач. исто́рия;
г. чалаве́цтва — исто́рия челове́чества;
законы ~рыі — зако́ны исто́рии;
вучы́ць ~рыю — учи́ть исто́рию;
г. белару́скай мо́вы — исто́рия белору́сского языка́;
сяме́йная г. — семе́йная исто́рия;
люблю́ слу́хаць ціка́выя ~рыі — люблю́ слу́шать интере́сные исто́рии;
○ г. хваро́бы — исто́рия боле́зни;
◊ ве́чная г. — ве́чная исто́рия;
до́ўгая г. — дли́нная исто́рия;
тра́піць у ~рыю — попа́сть (вли́пнуть) в исто́рию;
увайсці́ ў ~рыю — войти́ в исто́рию;
вось дык г.! — вот так исто́рия!;
пра гэ́та г. маўчы́ць — об э́том исто́рия ума́лчивает;
павярну́ць ко́ла ~рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
като́ры мест.
1. вопр. и относ. кото́рый;
к. табе́ год? — кото́рый тебе́ год?;
~рая гадзі́на? — кото́рый час?;
к. раз вы гэта ро́біце? — кото́рый раз вы это́ де́лаете?;
ты́я, ~рыя працава́лі ў ле́се — те, кото́рые рабо́тали в лесу́;
2. неопр. (не первый) кото́рый;
к. дзень яго́ ўжо чака́ем — кото́рый день его́ уже́ ждём;
к. раз табе́ гавару́ — кото́рый раз тебе́ говорю́;
3. неопр., разг. (некоторые, иные) кото́рый;
~рыя ўжо прые́халі, а ~рыя яшчэ́ ў даро́зе — кото́рые уже́ прие́хали, а кото́рые ещё в пути́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
чым союз сравнит.
1. (в начале придаточного предложения с инф.) чем; вме́сто того́ что́бы;
чым ісці́ пяшко́м, лепш пае́хаць трамва́ем — чем (вме́сто того́ что́бы) идти́ пешко́м, лу́чше пое́хать трамва́ем;
2. (со сравнит. ст. и при союзе тым в др. предложениях) чем;
чым хутчэ́й, тым лепш — чем быстре́е, тем лу́чше;
3. (после сравнит. ст.) чем; не́жели;
яна́ зрабі́ла больш, чым ён — она́ сде́лала бо́льше, чем он;
гэ́та ўжо больш, чым дру́жба — э́то уже́ бо́льше, чем (не́жели) дру́жба;
◊ перш (ране́й) чым — пре́жде чем; пре́жде не́жели
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Mist
I
m -(e)s, -e
1) гной, памёт
etw. auf den ~ schméißen* — вы́кінуць што-н. на сме́тнік [зва́лку]
2) разм. дрэнь, хлам, глу́пства, лухта́
so ein ~! — спра́ва дрэнь!
~ réden [verzápfen] — вярзці́ лухту́
◊ das ist nicht auf séinem ~ gewáchsen — ≅ гэ́та не яго́ заслу́га
II
m -s, -e тума́н, імгла́ (над морам)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Konzépt
n -(e)s, -e план, на́кід, канспе́кт
aus dem ~ kómmen* — заблы́тацца, збі́цца з тро́пу
j-n aus dem ~ bríngen* — заблы́таць, збі́ць каго́-н. з тро́пу
j-m das ~ verdérben* — сапсава́ць каму́-н. спра́ву, пару́шыць чые́-н. пла́ны
das passt ihm nicht in sein ~ — гэ́та яму́ не да спадо́бы [не па нутрд]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
verráten
*
1.
vt здра́джваць (каму-н., чаму-н.), выдава́ць (каго-н., што-н.)
séine Spráche verrät, dass er ein Áusländer ist — па яго́ мо́ве чува́ць, што ён іншазе́мец
das verrät séine Pläne — гэ́та выкрыва́е яго́ пла́ны
sich ~ und verkáuft fühlen — адчува́ць сябе́ ахвя́рай падма́ну
2.
(sich) выдава́ць сябе́, выяўля́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
wáschen
*
1.
vt мыць; абмыва́ць (тс. тэх.)
sich (D) die Hände ~ — мыць (сабе́) ру́кі
etw. ~ lássen* — адда́ць што-н. для мыцця́
◊ j-m den Kopf ~ — ≅ даць каму́-н. наганя́й
2.
(sich) мы́цца
ich wásche mich kalt — я мдюся хало́днай вадо́й
◊ das hat sich gewáschen — разм. ≅ гэта до́бра [выда́тна] атрыма́лася
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Гато́вы ’гатовы’. Параўн. рус. гото́вый, укр. готовий, польск. gotowy, серб.-харв. го̀тов, ст.-слав. готовъ. Прасл. *gotovъ ’тс’. Найбольш верагоднай з’яўляецца этымалогія Трубачова: *gotovъ гэта вытворнае ад *gotŭ (*gu̯ătu, супін да і.-е. *gu̯ā̆ ’ісці’). Да семантыкі параўн. ням. bereit ’гатовы’ (reiten ’ехаць конна’), fertig ’тс’ (да Fahrt ’паездка, падарожжа’); гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 70–72 (там і агляд шматлікіх іншых версій). Прасл. характар маюць і вытворныя: *gotovati: бел. гатава́ць (БРС, Нас., Касп., Сцяшк., Сл. паўн.-зах., Бяльк.), ст.-рус. готовати, укр. готува́ти, польск. gotować, серб.-харв. го̀твати, ст.-сл. готовати і г. д.; *gotoviti: бел. гато́віць (Бяльк., Сл. паўн.-зах.), рус. гото́вить, укр. гото́вити, польск. (старое) gotowić, серб.-харв. го̀товити, ст.-сл. готовити і г. д. Агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 69–70.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гі́цаль 1 ’сабакар; машэннік’ (БРС, Касп., Нас.), таксама ў форме гі́ццаль ’сабакар’ (Сцяц.), ’гарэза, свавольнік’ (Сцяц., Шат.), ’агідны, здрадлівы чалавек’ (Сцяшк.) і г. д. У ст.-бел. мове гицель ’памочнік ката’ (гл. Булыка, Запазыч.). Параўн. таксама рус. дыял. ги́цель ’жывадзёр’, укр. ги́цель. Запазычанне з польск. hycel ’тс’ (а гэта з ням. дыял. hitzel; гл. Брукнер, 174; Фасмер, 1, 408; Булыка, Запазыч., 83).
Гі́цаль 2 ’пятля, прышытая да адзення, каб яго вешаць’ (Сцяц. Нар., Сцяц., Шат., Сл. паўн.-зах., Касп., БРС). Па паходжанню аднолькавае з гі́цаль, (гл.), але значэнне ’пятля, вешалка’ (паводле Сцяц. Нар., 115) развілося менавіта ў бел. мове (гл. там і тлумачэнне семантычнага развіцця). Няпэўным з’яўляецца меркаванне (Сцяц., там жа), што ў бел. мове запазычанне прама з ням., дзе быццам Hitzel чытаецца гіццаль (?; няясна; у ням. слоўніках вымаўлення z, tz аднолькава абазначаюцца як ts).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)