выхо́дзіць несов.

1. в разн. знач. выходи́ть;

2. безл. выходи́ть, получа́ться;

1, 2 см. вы́йсці;

3. исходи́ть;

в. з меркава́ння — исходи́ть из предположе́ния;

4. выходи́ть, смотре́ть;

во́кны ~дзяць у садо́кна выхо́дят (смо́трят) в сад;

5. в разн. знач., вводн. сл. выхо́дит, сле́довательно, ста́ло быть;

ду́мка гэ́та, в., не но́вая — мысль э́та, выхо́дит (сле́довательно, ста́ло быть), не но́вая;

з галавы́ (па́мяці, ду́мак) не в. — из головы́ (па́мяти, мы́слей) не выхо́дит;

в. за ме́жы (за ра́мкі) — выходи́ть из грани́ц (за ра́мки)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

гісто́рыя ж., в разн. знач. исто́рия;

г. чалаве́цтва — исто́рия челове́чества;

законы ~рыі — зако́ны исто́рии;

вучы́ць ~рыю — учи́ть исто́рию;

г. белару́скай мо́вы — исто́рия белору́сского языка́;

сяме́йная г. — семе́йная исто́рия;

люблю́ слу́хаць ціка́выя ~рыі — люблю́ слу́шать интере́сные исто́рии;

г. хваро́бы — исто́рия боле́зни;

ве́чная г. — ве́чная исто́рия;

до́ўгая г. — дли́нная исто́рия;

тра́піць у ~рыю — попа́сть (вли́пнуть) в исто́рию;

увайсці́ ў ~рыю — войти́ в исто́рию;

вось дык г.! — вот так исто́рия!;

пра гэ́та г. маўчы́ць — об э́том исто́рия ума́лчивает;

павярну́ць ко́ла ~рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

като́ры мест.

1. вопр. и относ. кото́рый;

к. табе́ год? — кото́рый тебе́ год?;

~рая гадзі́на? — кото́рый час?;

к. раз вы гэта ро́біце? — кото́рый раз вы это́ де́лаете?;

ты́я, ~рыя працава́лі ў ле́се — те, кото́рые рабо́тали в лесу́;

2. неопр. (не первый) кото́рый;

к. дзень яго́ ўжо чака́ем — кото́рый день его́ уже́ ждём;

к. раз табе́ гавару́ — кото́рый раз тебе́ говорю́;

3. неопр., разг. (некоторые, иные) кото́рый;

~рыя ўжо прые́халі, а ~рыя яшчэ́ ў даро́зе — кото́рые уже́ прие́хали, а кото́рые ещё в пути́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

чым союз сравнит.

1. (в начале придаточного предложения с инф.) чем; вме́сто того́ что́бы;

чым ісці́ пяшко́м, лепш пае́хаць трамва́ем — чем (вме́сто того́ что́бы) идти́ пешко́м, лу́чше пое́хать трамва́ем;

2. (со сравнит. ст. и при союзе тым в др. предложениях) чем;

чым хутчэ́й, тым лепш — чем быстре́е, тем лу́чше;

3. (после сравнит. ст.) чем; не́жели;

яна́ зрабі́ла больш, чым ён — она́ сде́лала бо́льше, чем он;

гэ́та ўжо больш, чым дру́жбаэ́то уже́ бо́льше, чем (не́жели) дру́жба;

перш (ране́й) чым — пре́жде чем; пре́жде не́жели

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Mist

I

m -(e)s, -e

1) гной, памёт

etw. auf den ~ schmißen* — вы́кінуць што-н. на сме́тнік [зва́лку]

2) разм. дрэнь, хлам, глу́пства, лухта́

so ein ~! — спра́ва дрэнь!

~ rden [verzpfen] — вярзці́ лухту́

◊ das ist nicht auf sinem ~ gewchsen — ≅ гэ́та не яго́ заслу́га

II

m -s, -e тума́н, імгла́ (над морам)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Konzpt

n -(e)s, -e план, на́кід, канспе́кт

aus dem ~ kmmen* — заблы́тацца, збі́цца з тро́пу

j-n aus dem ~ brngen* — заблы́таць, збі́ць каго́-н. з тро́пу

j-m das ~ verdrben* — сапсава́ць каму́-н. спра́ву, пару́шыць чые́-н. пла́ны

das passt ihm nicht in sein ~ — гэ́та яму́ не да спадо́бы [не па нутрд]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

verrten

*

1.

vt здра́джваць (каму-н., чаму-н.), выдава́ць (каго-н., што-н.)

sine Sprche verrät, dass er ein usländer ist — па яго́ мо́ве чува́ць, што ён іншазе́мец

das verrät sine Pläne — гэ́та выкрыва́е яго́ пла́ны

sich ~ und verkuft fühlen — адчува́ць сябе́ ахвя́рай падма́ну

2.

(sich) выдава́ць сябе́, выяўля́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

wschen

*

1.

vt мыць; абмыва́ць (тс. тэх.)

sich (D) die Hände ~ — мыць (сабе́) ру́кі

etw. ~ lssen* — адда́ць што-н. для мыцця́

◊ j-m den Kopf ~ — ≅ даць каму́-н. наганя́й

2.

(sich) мы́цца

ich wsche mich kalt — я мдюся хало́днай вадо́й

◊ das hat sich gewschen — разм.гэта до́бра [выда́тна] атрыма́лася

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Гато́вы ’гатовы’. Параўн. рус. гото́вый, укр. готовий, польск. gotowy, серб.-харв. го̀тов, ст.-слав. готовъ. Прасл. *gotovъ ’тс’. Найбольш верагоднай з’яўляецца этымалогія Трубачова: *gotovъ гэта вытворнае ад *gotŭ (*g​ătu, супін да і.-е. *g​ā̆ ’ісці’). Да семантыкі параўн. ням. bereit ’гатовы’ (reiten ’ехаць конна’), fertig ’тс’ (да Fahrt ’паездка, падарожжа’); гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 70–72 (там і агляд шматлікіх іншых версій). Прасл. характар маюць і вытворныя: *gotovati: бел. гатава́ць (БРС, Нас., Касп., Сцяшк., Сл. паўн.-зах., Бяльк.), ст.-рус. готовати, укр. готува́ти, польск. gotować, серб.-харв. го̀твати, ст.-сл. готовати і г. д.; *gotoviti: бел. гато́віць (Бяльк., Сл. паўн.-зах.), рус. гото́вить, укр. гото́вити, польск. (старое) gotowić, серб.-харв. го̀товити, ст.-сл. готовити і г. д. Агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 69–70.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гі́цаль1 ’сабакар; машэннік’ (БРС, Касп., Нас.), таксама ў форме гі́ццаль ’сабакар’ (Сцяц.), ’гарэза, свавольнік’ (Сцяц., Шат.), ’агідны, здрадлівы чалавек’ (Сцяшк.) і г. д. У ст.-бел. мове гицель ’памочнік ката’ (гл. Булыка, Запазыч.). Параўн. таксама рус. дыял. ги́цель ’жывадзёр’, укр. ги́цель. Запазычанне з польск. hycel ’тс’ (а гэта з ням. дыял. hitzel; гл. Брукнер, 174; Фасмер, 1, 408; Булыка, Запазыч., 83).

Гі́цаль2 ’пятля, прышытая да адзення, каб яго вешаць’ (Сцяц. Нар., Сцяц., Шат., Сл. паўн.-зах., Касп., БРС). Па паходжанню аднолькавае з гі́цаль, (гл.), але значэнне ’пятля, вешалка’ (паводле Сцяц. Нар., 115) развілося менавіта ў бел. мове (гл. там і тлумачэнне семантычнага развіцця). Няпэўным з’яўляецца меркаванне (Сцяц., там жа), што ў бел. мове запазычанне прама з ням., дзе быццам Hitzel чытаецца гіццаль (?; няясна; у ням. слоўніках вымаўлення z, tz аднолькава абазначаюцца як ts).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)