цік 1, ‑у, м.
Спец. Нервовы стан, пры якім назіраецца міжвольнае перасмыкванне мышцаў твару, радзей шыі, рук. [Цывільны] стаяў пасярод пакоя, заклаўшы за спіну рукі, і нервовы цік перасмыкваў раз-поразу яго губы. Чорны. Лявон паволі злез з печы, пачаў гаварыць з жонкай і... падміргваць. Гэта ён учора вечарам .. напалохаўся, і ў яго з’явіўся нервовы цік. Сабалеўскі.
[Фр. tic.]
цік 2, ‑у, м.
Спец. Шчыльная льняная або баваўняная тканіна (звычайна паласатая), якая ўжываецца для абіўкі мэблі, для пашыўкі чахлоў і пад. Набіўны цік.
[Гал. tijk, англ. tick.]
цік 3, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Дзікарослае дрэва сямейства вербенавых з моцнай драўнінай, якое расце ў лясной паласе Індыі, Індакітая.
2. ‑у. Драўніна гэтага дрэва, якая выкарыстоўваецца ў караблебудаванні.
[Англ. teak.]
цік 4, цік-ці́к і цік-цік-ці́к, выкл.
Ужываецца гукапераймальна для абазначэння слабых адрывістых мерных гукаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэ́рствы, ‑ая, ‑ае.
1. Які страціў свежасць, мяккасць, стаў цвёрдым, сухім. Чэрствая булка. □ Калі акраец хлеба браў ты Рукой шурпатай са стала, Скарынка чэрствая, як праўда, Тваім пасведчаннем была... Грахоўскі. На покуць, На шчаслівы стол Няхай пачэсна завітае Хлеб чорны Чэрствы, як падзол, І соль, Як ветразя світанне. Барадулін. // Закарузлы, зацвярдзелы; жорсткі. З громам і маланкай ходзяць хмары, І грукоча дождж па чэрствай глебе. Хведаровіч. У вятрах, у клубах пылу, у громе страпянецца чэрствая зямля. Вялюгін.
2. перан. Нячулы, бяздушны. Чэрствы чалавек. □ Жах агарнуў.. [Клаву]. «Чаму ніхто не ратуе.. [хворага Паўлоўскага], што гэта за чэрствыя людзі! Я памагла б ім ратаваць яго». Чорны. [Настачка] не хацела паказаць.. [слёз] сваёй чэрствай сястры. Ракітны. // Які сведчыць пра нячуласць, бяздушнасць. Чэрствае слова. Чэрствы позірк. □ І пэўна не скажа патомкам Радзіма, Што з чэрствай душою прыйшоў я на свет. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эстэты́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да эстэтыкі (у 1 знач.). Эстэтычныя катэгорыі. □ Творчасць Багушэвіча з’яўляецца самым аб’ектыўным доказам таго, што ён падзяляў эстэтычную тэорыю рускай рэвалюцыйнай дэмакратыі. Лушчыцкі. М. Гарэцкаму было ўласціва разуменне эстэтычнай прыроды мастацтва, .. апасродкаванай сувязі мастацкай творчасці з сацыяльна-жанамічнай асновай грамадства. Мушынскі.
2. Звязаны з успрыманнем прыгожага ў жыцці і ў мастацтве. Эстэтычны крытэрый. □ Усё гэта звычайныя чалавечыя рысы, але от так жа бывае, што наша ўяўленне само дарысоўвае тое, што патрэбна эстэтычнаму густу. Скрыган.
3. Выкліканы прыгожым у жыцці ці ў мастацтве. Эстэтычная асалода. □ І хоць формы гэтыя не далі пачатку пэўнаму мастацкаму стылю, што пазней склаўся на беларускіх землях, усё ж пазнанне іх узбагаціла наша ўяўленне аб развіцці эстэтычнага пачуцця напярэдадні эпохі, калі на этнічна беларускіх землях узніклі першыя помнікі манументальнага дойлідства. Ліс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́зва, ‑ы, ж.
1. Гнойная або запалёная ранка на скуры ці слізістай абалонцы. Язва страўніка. Язва дванаццаціперснай кішкі. □ Высветлілася, што ў чалавека язва, прычым у такім становішчы, што прыйшлося неадкладна рабіць аперацыю. «Звязда».
2. Уст. Мор, эпідэмія.
3. перан. Пра якія‑н. адмоўныя, шкодныя з’явы ў грамадскім жыцці. З высокім пачуццём чалавека новай, сацыялістычнай маралі паэт выкрывае язвы капіталістычнага горада. Гіст. бел. сав. літ.
4. перан. Разм. Пра злога, шкадлівага, з’едлівага чалавека. Ну і язва ж ты. □ [Варавы:] А як з тою варажбіткай, Праксэдай? [Алена:] Вось толькі яна нам і стаіць упоперак горла косткай. Зазер’е наша на ўвесь раён.., на ўсю вобласць добрымі справамі славіцца, і толькі гэта язва ўсё нам псуе. Краўчанка.
•••
Моравая язва (уст.) — эпідэмія, якая выклікае вялікую смяротнасць.
Сібірская язва — заразная хвароба буйной рагатай жывёлы, авечак, коней, на якую часам хварэюць і людзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
stąd
1. адгэтуль, адсюль; з гэтага месца;
to daleko stąd — гэта адсюль далёка;
stąd i dotąd — адсюль датуль; ад гэтага месца да таго;
nie jestem stąd — я не адсюль; я не тутэйшы (не мясцовы);
2. адсюль; па гэтай прычыне;
ni stąd ni zowąd — ні з пушчы, ні з поля
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
mur, ~u
м. мур; сцяна;
milczeć jak mur — маўчаць, як скала;
mur pruski буд. пруская муроўка;
przyprzeć kogo do ~u — прыперці каго да сцяны (муру);
stanąć ~em — стаць сцяною;
głową ~u nie przebijesz — ілбом муру не праб’еш;
na mur разм. жалезна;
zrobię to na mur — зраблю гэта напэўна (жалезна)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ujść
зак.
1. пазбегнуць, унікнуць; уцячы;
to uszło mojej uwagi — на гэта я не звярнуў увагі;
2. прайсці;
uszliśmy kilka kroków — мы прайшлі некалькі крокаў;
3. z czego пакінуць што;
ujdzie! — падыдзе!;
ujść z życiem — вынесці ногі; выйсці цэлым;
ujdzie od biedy — добра будзе і так (пры адсутнасці лепшага)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пе́радII прыназ
1. vor (A на пыт «куды?», D на пыт «дзе?»);
ён спыні́ўся пе́рад дзвяры́ма er blieb vor der Tür stehen;
пакладзі́ гэ́та пе́рад дзвяры́ма leg(e) es vor die Tür;
2. (да пачатку чаго-н) vor (D);
пе́рад пача́ткам заня́ткаў vor Begínn des Únterrichts;
пе́рад ядо́й vor dem Éssen;
пе́рад усі́м vor állem;
быць вінава́тым пе́рад кім-н j-m gégenüber schúldig sein;
доўг пе́рад радзі́май die Pflicht der Héimat gégenüber;
адка́зваць пе́рад зако́нам sich vor Gerícht verántworten (müssen)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
інтарэ́с м
1. Interésse n -s, -n;
выяўля́ць інтарэ́с sich interessíert zéigen, Interésse zéigen (да чаго-н an D);
вы́клікаць інтарэ́с Interésse hervórrufen*;
2. мн:
інтарэ́сы Interéssen pl, [Belánge pl];
жыццёвыя інтарэ́сы lébenswichtige Interéssen;
агу́льныя інтарэ́сы die geméinsamen Interéssen [Belánge];
агу́льнасць інтарэ́саў Interéssengemeinschaft f -;
кро́ўныя інтарэ́сы úr¦eigenste Interéssen;
захо́ўваць чые-н інтарэ́сы j-s Interéssen wáhrnehmen*;
гэ́та ў ва́шых інтарэ́сах das liegt in Íhrem Interésse;
3. разм (карысць, сэнс) Sinn m -(e)s, -e, Interésse n -s, -n; гл тс інтэрас
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
віна́ ж
1. Schuld f -; Verschúlden n -s; Vergéhen n -s (правіннасць);
паста́віць каму-н што-н у віну́ j-m die Schuld аn etw. (D) geben* [zúschreiben*], j-m etw. zur Last légen;
звалі́ць віну́ на каго-н die Schuld auf éinen ánderen ábwälzen [schíeben*], j-m etw. in die Schúhe schíeben*;
загла́дзіць віну́ éine Schuld wíeder gútmachen;
адчува́ць сваю віну́ sich schúldig fühlen;
гэ́та не па маёй віне́ darán bin ich nicht schuld, das ist nicht méine Schuld;
2. (прычына) Úrsache f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)