Etiam parvulae serpentes nocent

Нават маленькія змеі шкодзяць.

Даже маленькие змеи вредят.

бел. Маленькі сабачка, а кусае балюча. Маленькі, але ўдаленькі.

рус. Мошка ‒ крошка, а человеческую кровь пьёт. Невеличка блошка, а спать не даёт. И муха укусит, так и вспухнет/так больно. И комары лошадей заедают. Не видно пылинки, а глаза выедает.

фр. Petit homme abat grand chêne (Маленький человек, a рубит большой дуб).

англ. A small leak will sink a great ship (Маленькая течь потопит большой корабль).

нем. Ein kleiner Stein im Wege wirft einen großen Wagen um (И маленький камень опрокидывает большую карету).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Minutula pluvia imbrem parit

3 малой хмаркі вялікі дождж.

С малой тучки большой дождь.

бел. Малая пашня, ды ўрод дала. Малы жук, ды вялікі гук. Ма­лая прачка часам многа зробіць. Маленькі, але удаленькі. Мурашка невялікая, а горы капае.

рус. Мал золотник, да увесист. Мал смех, да велик грех. Мал телом, да велик делом. Мал язык, да человеком ворочает. Мала кобылка, да велик возвезёт. Маленький ‒ да удаленький, а большой ‒ да худой. Мал соловей, да голос велик.

фр. Petit mais brave (Маленький, да удаленький).

англ.

нем. Kleiner Regen schlägt großen Wind nieder (Малый дождь укрощает большой ветер).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Par pari referre (Terentius)

Роўным за роўнае аддаваць.

Равным за равное воздавать.

бел. Вока за вока, зуб за зуб. Як вы нашым, так і мы вашым.

рус. Око за око, зуб за зуб. Воздавать по заслугам.

фр. Œil pour œil, dent pour dent (Око за око, зуб за зуб).

англ. Return like for like (Отвечай тем же). Pay back in kind (Плати тем же).

нем. Aug(e) um Aug(e), Zahn um Zahn (Око за око, зуб за зуб). Wie du mir, so ich dir (Как ты мне, так я тебе).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Qui tangit picem, contaminabitur

Хто дакранаецца да смалы, пэцкаецца.

Кто касается смолы, марается.

бел. Каля вады намочышся/каля мукі запылішся. Каля вады стаяць ‒ сухому не быць.

рус. Близ смолы ходишь ‒ обчернишься, близ огня ‒ обожжёшься. Грязью играть ‒ только руки марать. По саже хоть гладь, хоть бей ‒ всё будешь чёрен от ней.

фр. On ne saurait manier du beurre qu’on ne s’en graisse les doigts (Нельзя сбить масло, не испачкав пальцев).

англ. You cannot touch pitch without being defiled (Нельзя дотронуться до мазута и не замараться).

нем. Wer Pech angreift, besudelt sich (Кто трогает смолу, пачкает себя).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Semel in laqueum vulpes

Калі-небудзь ліса [трапляе] у пастку.

Когда-нибудь лиса [попадает] в западню.

бел. Валачыў воўк, павалаклі і ваўка. Пабілі ката мышыныя слёзкі. І мядзведзю ў губу ўдзяюць кольца.

рус. Ловит волк, ловят и волка. Таскал волк овец ‒ потащи ли и волка. И лиса хитра, да шкуру её продают. И на старуху бывает проруха.

фр. Tant vole la mouche qu’elle est prise (Столько муха летает, пока не попадётся).

англ. The biter [is sometimes] bit (Кусающего [иногда] кусают).

нем. Alle Füchse kommen endlich beim Kürschner zusammen (Все лисы собираются в конце концов у скорняка).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Ab ovo usque ad mala (Horatius)

Ад яйка да яблык*.

От яйца до яблок.

бел. Ад пачатку да канца. Ад краю і да краю. 3 краю ў край.

рус. От А до Я. От аза до ижицы. От альфы до омеги.

фр. De l’alpha à l’oméga (От альфы до омеги).

англ. From beginning to end (Сначала до конца). From A to Z (От А до Я).

нем. Von A bis Z (От A до Я).

* У старажытных рымлян было прынята пачынаць абед з яіц і заканчваць яго яблыкамі.

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Finis coronat opus

Канец вянчае справу.

Конец венчает дело.

бел. Канец ‒ дзелу вянец. Канец дзела хваліць. Не той добры, хто пачынае, а той, хто канчае.

рус. Конец ‒ делу венец. Всякое дело концом красно. Не верь началу, а верь концу. Добрый конец всему делу венец. Дело без конца, что кобыла без хвоста. Хорошо то, что хорошо кончается. Не видав вечера, и хвалиться нечего.

фр. La fin couronne l’œuvre (Конец венчает дело).

англ. The end crowns the work (Конец венчает работу).

нем. Anfang und Ende reichen einander die Hände (Начало и конец протягивают друг другу руки).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Homines amplius oculis, quam auribus credunt

Людзі болей вераць вачам, чым вушам.

Люди больше верят глазам, чем ушам.

бел. Лепш адзін раз убачыць, чым сто разоў пачуць.

рус. Лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать.

фр. Il vaut mieux se fier à ses yeux qu’à ses oreilles (Лучше доверять глазам, чем ушам). Voir c’est croire (Увидеть ‒ поверить). Vu une fois, cru cent fois (Один раз увидишь, сто раз поверишь).

англ. Seeing is believing (Увидеть ‒ значит поверить).

нем. Die Ohren glauben anderen Leuten, die Augen glauben sich selbst (Уши верят другим людям, глаза ‒ самому себе).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Humiles laborant, ubi potentes dissident

Простыя людзі пакутуюць, калі вяльможы паміж сабой б’юцца.

Простые люди страдают, когда вельможи между собой дерутся.

бел. Паны б’юцца, а ў мужыкоў чубы трашчаць.

рус. Паны дерутся, а у холопов чубы трещат.

фр. Quand il neige sur les montagnes, il fait bien froids dans les vallés (От снега, выпавшего в горах, в долинах холодно бывает).

англ. Kings go mad and the peoples suffer for it (Короли сходят с ума, а народы страдают).

нем. Wenn die Herren sich raufen, müssen die Bauern Haare lassen (Когда господа дерутся, холопы должны отпускать волосы).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Magno cum conatu magnas nudas

Вялікія намаганні дзеля вялікіх дробязяў [рабіць].

Большие усилия ради больших пустяков [предпринимать].

бел. За мухай не ганяйся з абухам. За камаром не ганяйся з тапаром.

рус. Стрелять из пушки по воробьям. На комара с рогатиной. Гоняться за мухой с обухом.

фр. Prendre une massue pour tuer une mouche (Взять дубину, чтобы убить муху). Tirer sa poudre aux moineaux (Стрелять по воробьям).

англ. Take not a musket to kill a butterfly (He бери мушкет, чтобы убить бабочку).

нем. Spatzen schießt man nicht mit Kanonen (По воробьям не стреляют из пушек).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)