Трук ‘лоўкі, эфектны прыём, нумар’ (ТСБМ). Запазычана праз рускую мову (трюк) з франц.truc ‘спрытнасць’, якое з праванс.truc ці з італ.trucco ‘палка’. Фасмер (4, 112) выводзіць рус.трюк з англ.trick ‘фокус, трук, спрытны прыём’, параўн. трык ‘trick artifice’ ў “Беларуска-ангельскім слоўніку” Я. Пятроўскага, выдадзеным у Лінцы ў 1946 г. (перавыданне — гл. Пятр.). Крыніцай запазычання англ.trik з’яўляецца ст.-франц.trique, якое з лац.tricae мн. л. ‘інтрыгі’ (Голуб-Ліер, 489; ЕСУМ, 5, 662). Сюды ж трука́цкі, тру́кавы, трука́цтва, трука́ч (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
hocus-pocus
[,hoʊkəsˈpoʊkəs]1.
n.
1) фо́кус-по́кус
2) спра́ўнасьць рук, ма́гія f.
3) ашука́нства n.
2.
v.i.
1) займа́цца штука́рствам
2) рабі́ць шту́чкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
надло́м, ‑у, м.
1. Надламанае месца. Надлом косці. Надлом бэлькі. □ — Так, так, — задумаўся Павел, — з вілкай нешта трэба рабіць. І запасной жа няма. От, фокус... Надлом, значыць.Гроднеў.
2.перан. Рэзкае аслабленне фізічных і душэўных сіл у выніку якога‑н. перажывання. Душэўны надлом. □ Пасля апошняга пасяджэння праўлення калгаса Дубель адчуў у душы нейкі надлом.Ермаловіч.
3.перан. Празмерная рэзкасць у праяўленні сваіх пачуццяў. Сказаць з надломам у голасе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sztuczka
sztucz|ka
ж.
1. штучка; штука; фокус;
tylko bez ~ek! — толькі без фокусаў!;
2. спрытнюга
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
сканцэнтрава́цца, ‑руецца; зак.
1. Сабрацца, згрупавацца ў адным якім‑н. месцы. Брыгада сканцэнтравалася на ўзлессі. □ [Обер-лейтэнант:] — Ну, палонны, адказвайце. Дзе сканцэнтраваліся атрады?М. Ткачоў.// Быць скіраваным у адно месца (пра ўдар, націск і пад.). // Увасобіцца ў чым‑н. Нашы сучасныя прозвішчы — гэта той фокус, у якім сканцэнтравалася амаль уся гісторыя ўзнікнення і развіцця антрапаніміі.Крывіцкі.
2.перан. Скіравацца на што‑н. (пра ўвагу, думкі і пад.). Уся мая ўвага сканцэнтравалася на Валі.Анісаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВІТЭ́ЛА, Вітэлій (Witelo, Vittelio) Эразм (каля 1230, каля г. Вроцлаў, Польшча — каля 1280), польскі прыродазнавец і філосаф. Вучыўся ў Парыжы і Падуі. Філасофію трактаваў як своеасаблівую навуку аб прыродзе, яго навук. дзейнасць звязана з развіццём эмпірычнага прыродазнаўства, пачатак якому дала оксфардская школа. Аўтар вядомага ў сярэднія вякі трактата па оптыцы «Перспектыва» (1270—73), тройчы выдадзенага ў Нюрнбергу (1535, 1551, 1572). У гэтым творы выкладаюцца элементы геам. оптыкі, вядомыя Эўкліду, Пталамею і Альхазену, а таксама прыводзіцца закон абарачальнасці прамянёў пры пераламленні святла, даказваецца, што парабалічныя люстэркі маюць адзін фокус, разглядаюцца будова вока і ўласцівасці зроку, тлумачыцца прырода вясёлкі на аснове пераламлення святла ў вадзяных кроплях.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Brénnpunkt
m -(e)s, -e
1) фіз.фо́кус
2) цэнтр ува́гі; «гара́чая кро́пка»
im ~ des Interésses stéhen* — быць у цэ́нтры ўва́гі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Жы́жа1, жы́жка ’цякучая сумесь вадкіх і цвёрдых рэчываў’. Рус.жи́жа. Ц.-слав.жижда ’вадкасць’. Ст.-рус.жижа (1705 г.) ’жыжа’. Ад кораня *žid‑ з суфіксам *ja: *židja, адкуль заканамернае ўсх.-слав.жижа, ст.-слав. (> ц.-слав.) жижда.
Жы́жа2 дзіцяч. ’агонь’. Рус., укр. дзіцяч. жи́жа. Польск.дыял.żyża ’агонь’, славац. дзіцяч. žiža, žiž(i) ’агонь, святло’, серб.-харв. дзіцяч. жи̏ж, жи́жа ’агонь, горача’, жи̏жа, жи̏жа ’фокус, цэнтр (фіз. пункт)’, ’свяцільнік, кадзіла’. Параўн. балг.жижѝ ’іскры’, жѝжка ’іскра’, макед.жеже ’апякаць, пячы’. З кораня *žig‑ (гл. жыгаць, жгаць) з дапамогай суфікса *‑ja таго ж, што ў свяча, ежа: *žigja > *žiža. Улічваючы дзіцячы характар слова, можна дапусціць і другасны паўтор ж, аднак наўрад ці гэта патрэбна ў свеце папярэдняга словаўтваральнага тлумачэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schwank
m -(e)s, Schwänke
1) жарт
éinen tóllen ~ áufführen — вы́кінуць фо́кус
2) тэатр. скетч, фарс
3) літ. шванк (сатырычнае апавяданне 13–16 ст.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)