АКРЭ́ЙЦ Станіслаў Станіслававіч

(літ. псеўданім Арліцкі; 25.8.1836, г. Арол ?, Расія — пасля 1918),

бел. і рус. журналіст, мемуарыст, белетрыст. Скончыў Віцебскую гімназію (1856), быў вольным слухачом Горы-Горацкага земляробчага ін-та. Служыў у Магілёве ў палаце дзярж. маёмасцяў, уваходзіў у гурток перадавой моладзі. Дасылаў заметкі ў пецярб. час. «Искра» і «Экономический указатель». Рэдакцыя «Современника» ўхваліла яго праект выдання ў Магілёве час. «Белорусский вестник» (не выходзіў). Удзельнік паўстання 1863—64. З 1868 у Пецярбургу. Выдаваў час. «Дешевая библиотека», «Всемирный труд», «Луч» і інш. У рамане «Апошнія язычнікі» (1871—72), кн. «Старасвецкія памешчыкі. Нарысы Заходняга краю» (1885), мемуарах расказвае пра Беларусь 1850—60-х г., паўстанне 1863—64.

т. 1, с. 202

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

изнуря́ющий

1. прич. які́ (што) марду́е; які́ (што) змо́рвае, які́ (што) знясі́львае; см. изнуря́ть;

2. прил. (тяжёлый) ця́жкі; (сильно действующий) нясце́рпны, страшэ́нны;

изнуря́ющий труд ця́жкая пра́ца;

изнуря́ющая жара́ страшэ́нная гарачыня́ (спяко́та).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разумо́вы

1. у́мственный;

~вая пра́ца — у́мственный труд;

2. (абстрактный) умозри́тельный;

~вая філасо́фія — умозри́тельная филосо́фия;

3. (воображаемый) мы́сленный;

р. по́гляд — мы́сленный взгляд;

4. мысли́тельный;

р. апара́т — мысли́тельный аппара́т;

5. рассу́дочный;

~выя вы́вады — рассу́дочные вы́воды

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перакава́ць сов., в разн. знач. перекова́ть;

п. каня́ — перекова́ть ло́шадь;

п. усі́х ко́ней — перекова́ть всех лошаде́й;

п. падко́ву — перекова́ть подко́ву;

пра́ца ~ва́ла злачы́нца — труд перекова́л престу́пника;

◊ п. мячы́ на ара́лы — перекова́ть мечи́ на ора́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крепостно́й​I ист.;

1. сущ. прыго́нны, -ннага м.;

2. прил. прыго́нны;

крепостно́й крестья́нин прыго́нны селяні́н;

крепостно́е пра́во прыго́ннае пра́ва; прыго́н, па́ншчына;

крепостно́е состоя́ние прыго́нны стан;

крепостно́й укла́д прыго́нны ўклад;

крепостно́й труд прыго́нная пра́ца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Трудны ‘цяжкі’ (ТСБМ, Нас., Некр. і Байк., Ласт., Вруб.; паст., Сл. ПЗБ), ‘нудны, прыкры, невыносны’ (Нас.), ‘цяжка хворы’ (Пан.), тру́дна ‘вельмі цяжка, вельмі моцна’ (Нас., Бяльк., Гарэц., Ян., Сл. ПЗБ), ‘пакутліва (пры смерці), балюча, пякельна, нясцерпна’ (воран., в.-дзв., швянч., ашм., пруж., Сл. ПЗБ), ‘немагчыма’, ‘толькі б’ (Нас.), тру́дно ‘цяжка’ (Сл. ПЗБ), трудно́ ‘тс’ (Растарг.); сюды ж труднава́ць ‘пакутаваць, гараваць’ (Сцяц.; маладз., Янк. Мат.), ‘цяжка хварэць, мучыцца пры цяжкай хваробе, перад смерцю’ (Рэг. сл. Віц., Пан., Сл. ПЗБ, Янк. 3.), ‘перажываць, хвалявацца, нервавацца’ (воран., Сл. ПЗБ), ‘трывожыцца’ (Сцяшк.), труднава́цца ‘турбавацца’, ‘пакутаваць, моцна перажываць’ (гродз., Нар. лекс.), ‘знаходзіцца ў цяжкім становішчы’ (Сцяшк. Сл.), трудні́ць ‘абцяжарваць, турбаваць’ (Нас.), ‘мучыць, цягнуць на ваніты’ (мядз., Нар. сл.), трудні́цца ‘мучыцца’, ‘пакутаваць ад болю, ад хваробы перад смерцю’ (віл., рагач., Сл. ПЗБ, Скарбы, Др.-Падб., Сцяшк. Сл.). Да труд 2, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

физи́ческий в разн. знач. фізі́чны;

физи́ческая хи́мия фізі́чная хі́мія;

физи́ческая геогра́фия фізі́чная геагра́фія;

физи́ческие сво́йства тел фізі́чныя ўласці́васці цел;

физи́ческий труд фізі́чная пра́ца;

физи́ческая культу́ра фізі́чная культу́ра;

физи́ческая бли́зость фізі́чная блі́зкасць;

физи́ческое лицо́ юр. фізі́чная асо́ба.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ВІ́ЦЕБСКІ ГІСТПА́РТ,

камісія па вывучэнні гісторыі кампартыі і Кастр. рэвалюцыі пры Віцебскім губкоме РКП(б). Існаваў з пач. 1922 да сак. 1924. Створаны на аснове пісьма ЦК РКП(б), у якім прапанавалася «неадкладна прыступіць да арганізацыі абласных і губернскіх гістпартаў». Узначальваў чл. губкома партыі С.М.Крылоў. Гал. кірункі работы камісіі — абследаванне архіваў і выяўленне матэрыялаў па гісторыі рэв. барацьбы, збор і публікацыя ўспамінаў старых бальшавікоў і ўдзельнікаў рэв. руху на Віцебшчыне. Асобныя матэрыялы друкаваліся ў час. «Коммунистический труд». Віцебскі гістпарт выпусціў кнігу мемуараў Б.Д.Пінсана «Бальшавікі ў Віцебску» (1922) і зб. успамінаў, артыкулаў і матэрыялаў «Чырвоная быль» (1923), у які ўвайшлі ўспаміны ўдзельнікаў барацьбы за сав. ўладу ў губерні Б.Брэслава, Я.Гоба, Крылова і інш., матэрыялы пра рэв. падзеі ў лют.—кастр. 1917 і ўстанаўленне сав. улады ў губерні. Віцебскі гістпарт ліквідаваны ў сувязі з уваходам Віцебскай губ. ў склад БССР.

У.М.Міхнюк.

т. 4, с. 227

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Et miseriarum portus est patientia

Цярпенне ‒ прытулак ад бед.

Терпение ‒ пристанище от бед.

бел. Цярпён — спасён. Цярпі, Грышка, спасён будзеш.

рус. При горести терпенье ‒ невольное спасенье. Терпенье и труд всё перетрут. Час терпеть, а век жить.

фр. La patience est amère, mais son fruit est doux (Терпенье горько, но плод его сладок).

англ. Patience is a plaster for all sores (Терпение ‒ лекарство от всех болячек).

нем. Geduld überwindet alles (Терпенье преодолевает всё). Geduld überwindet Holzäpfel (Терпение преодолевает деревянные яблоки).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Dulce est desipere in loco

Прыемна ў свой час падурэць.

Приятно в своё время подурачиться.

бел. Жарт месца мае. На ўсё свой час.

рус. Иногда и безумство приятно. Делу время и потехе час. Всему своё время. Всё хорошо в своё время. Кончил дело, гуляй смело.

фр. Il у a temps pour tout (Всему своё время).

англ. A little nonsense now and then is relished by the wisest men (Даже мудрейшим иногда надо немного ерунды).

нем. Erst die Arbeit, dann das Vergnügen/Spiel (Сначала труд, затем удовольствие/игра).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)