◎ По́д’ездзень ’ліслівец’, ’той, хто ўмешваецца не ў сваю справу’ (Нас.). Конфіксальнае ўтварэнне з экспрэсіяй непахвальнасці ад ездзіць (гл.), прыстаўка под- гут мае значэнне набліжэння з напрамкам знізу ўверх. Распаўсюджаны тып словаўтварэння для абазначэння лісліўца або сапраўды прыхільнага чалавека, хітрых паводзінаў: пад‑/под‑ + дзеяслоў руху, параўн. падʼехаць ’паддобрыцца да каго-небудзь’ (Нас., Юрч. Вытв.) < ехаць; пад‑ бегі ’хітрае абыходжанне’ (Байк. і Некр.) < бегаць; падходлівы ’таварыскі’ (ЛА, 3) < хадзіць; падлізнік ’падыходны чалавек’ (Юрч. СНЛ) < лазіць; параўн. яшчэ рус.подкатиться ’падлізацца’ < катиться.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
geséllig
a ве́тлівы; тавары́скі, гаваркі́
ein ~er Ábend, ~es Beisámmensein — вечары́на; сустрэ́ча ў ко́ле сябро́ў
ein ~es Wésen — тавары́ская нату́ра
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
áufgeschlossen
a
1) адкры́ты, тавары́скі
2) заціка́ўлены
j-m, éiner Sáche (D) [für j-n, für etw.] ~ sein — ста́віцца да каго́-н., [да чаго́-н.] з адкры́тай душо́й
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
towarzyski
towarzysk|i
1.таварыскі, дружны, кампанейскі;
mecz ~i — спарт.. сяброўскі матч; сяброўская сустрэча;
rozmowa ~a — сяброўская размова;
2.таварыскі, які адносіцца да кампаніі (грамадства);
gry ~ie — гульні для забавы ў кампаніі;
3. статкавы (пра звяроў);
kronika ~a — свецкая хроніка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Заба́ва ’пацеха’. Рус., укр.заба́ва ’тс’, польск.zabawa ’тс’, ’таварыскі сход з мэтай забавы’, в.-луж.zabawa ’пацеха’, чэш., славац.zábava ’пацеха, сход’, славен.zabava ’перашкода’, ’забава’, серб.-харв.за́бава, за̑бава ’забава; прадмет, які дае пацеху’, уст. ’цяжкасць’, балг.заба́ва ’спазненне; пацеха’, макед.забава ’пацеха’. Ст.-рус.забава ’затрымка; справа; пацеха’ (XVII ст.). Прасл. імя zabava ўтворана ад дзеяслова zabaviti(sę) з дапамогай тэматычнага (асноваўтвараючага) ‑а‑, якое потым ператварылася ў канчатак. Дзеяслоў узнік у выніку прэфіксацыіі *za‑ + baviti + sę; гл. бавіцца1. Параўн. Мельнічук, Этимология, 1967, 62–63.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сво́йскі ‘не дзікі, выгадаваны ці прыручаны чалавекам (пра жывёл, птушак, расліны), ‘прыязны, знаёмы, таварыскі’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Др.-Падб., Байк. і Некр., Ян., Варл., Сл. ПЗБ, ТС), сюды ж сво́йсклівы ‘рахманы’ (Сл. ПЗБ). Укр.сві́йський ‘хатні, прыручаны’, рус.сво́йский ‘свой, дружалюбны, фамільярны’, польск.swojski ‘свой, не чужы, звычайны’, ‘хатні, прыручаны’, славац.svojsky ‘свой, родны, не чужы’, серб.-харв.svȏjski ‘свой’, балг.сво́йски ‘дружалюбны, фамільярны’. Прасл.*svojъskъ ад *svojь ‘свой’ з прыметнікавым суф. ‑ъsk‑; першаснае значэнне ‘свой, не чужы’. У беларускай, украінскай і польскай мовах семантычная інавацыя ‘хатні, прыручаны’ (аб жывёлах).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГРАМА́ДСКАЕ ГАНЬБАВА́ННЕ,
адзін з відаў крымінальнага пакарання ў праве Рэспублікі Беларусь і некаторых краін СНД, а таксама мера ўздзеяння, якая выкарыстоўваецца камісіямі па справах непаўналетніх і таварыскімі судамі. Як мера пакарання заключаецца ў публічным выказванні судом грамадскага ганьбавання вінаватаму з давядзеннем пра гэта да ведама грамадскасці праз друк або інш. спосабам. Назначаецца судом як асн. мера пакарання за малазначныя злачынствы, і з’яўляецца мерай выхаваўча-папераджальнага ўздзеяння. Камісія па справах непаўналетніх можа вынесці грамадскае ганьбаванне бацькам і асобам, якія іх замяняюць, пры няправільных адносінах да дзяцей, злосным невыкананні абавязкаў па выхаванні дзяцей, а таксама ў сувязі з правапарушэннямі іх непаўналетніх дзяцей. Таварыскі суд прымяняе грамадскае ганьбаванне да асоб, вінаватых у правапарушэннях і інш. правіннасцях, разгляд якіх аднесены да кампетэнцыі таварыскіх судоў.
in a brotherly way — па-бра́цку, шчы́ра, па-сябро́ўску
2.
adv.
па-бра́цку, шчы́ра
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
счапі́цца, счаплю́ся, счэ́пішся, счэ́піцца; зак.
1.чым і без дап. Змацавацца, злучыцца пры зачэпліванні, прычэпліванні. Шасцярні счапіліся.// Выпадкова зачапіцца адзін за аднаго. Лапы елак счапіліся адна з адною.//Разм. Злучыцца, сплёўшыся (пра рукі, пальцы). Пальцы счапіліся — не разнімеш.
2.перан. Злучыцца ў адно цэлае, увайсці ва ўзаемасувязь.
3.Разм. Схапіцца ў бойцы. [Андрэй] счапіўся з .. [наглядчыкамі] і біў іх рукамі і нагамі, раскідваў, як мядзведзь.Машара.// Пачаць сварыцца, лаяцца з кім‑н. [Картыжова] тут усе любяць. І таварыскі, і харошы. І робіць добра, і настырны, не пабаіцца нават з начальствам счапіцца.Чыгрынаў.Аўтобус яшчэ стаяў ля ганка, і з яго даляталі два моцныя галасы: шафёр і кантралёр счапіліся ў сварцы...Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
social
[ˈsoʊʃəl]1.
adj.
1) грама́дзкі; сацыя́льны
social insurance — сацыя́льнае страхава́ньне
social problems — сацыя́льныя прабле́мы
2) тавары́скі
a social club — клюб для тавары́скіх мэ́таў
She has a social nature — Яна́ ма́е тавары́скую нату́ру
3) сацыялісты́чны
2.
n.
сябро́ўская збо́рка, вечары́на f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)