mrowie
н.
1. хмара, мноства; процьма;
mrowie tematów — мноства тэм;
2. дрыжыкі; мурашкі;
mrowie przechodzi перан. мурашкі па спіне бегаюць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
чо́ртаў, ‑ава.
1. Які мае адносіны да чорта, належыць яму. — Вось чортава стварэнне!.. Мусіць, я сапраўды баязлівец, калі нават вароны спалохаўся, — падумаў Валодзя. Ваданосаў. Пекла ўсё ўшчэнт разбіта, знікла чортава ўся світа. Дубоўка.
2. Разм. Вельмі дрэнны, непрыемны; пракляты. Няўжо .. [Барыс] не разумее, што Усевалад мог бы век не бачыць гэтага чортавага пітва, абы толькі якую хвіліну пабыць з Галінак? Скрыган.
3. Разм. У спалучэнні са словамі, якія абазначаюць вялікую колькасць, ужываецца для іх узмацнення. Да чортавай гібелі. Чортава процьма.
•••
Чортава акно гл. акно.
Чортава вока гл. вока.
Чортава душа гл. душа.
Чортаў сын гл. сын.
Чортаў тузін гл. тузін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́йма 1 ’прарэха ў штанах’ (КСТ). Гл. вы́йма.
Ву́йма 2 ’процьма, маса, вялікая колькасць’ (мсцісл., З нар. сл.); ’шмат’ (Мат. Гом.), уйма ’тс’ (Цых.), рус. у́йма ’мноства’ ад узяць, вазьму́, першапачаткова ’колькі можа змясціцца’.
Ву́йма 3 ’?’, параўн. у «Энеідзе навыварат»: «А грэкі вуйму нарабілі, як ляда Трою ўсю спалілі». Адпавядае польск. ujma ’страта, шкода, крыўда’, чэш. újma ’шкода, страта’; сюды таксама рус. смал. вуйма ’дзіва, цуд; бяда’. Да уя́ць, уня́ць ’узяць, убавіць, зменшыць’; параўн. незак. трыванне уймава́ць ’браць, змяншаць’ (Некр. і Байк.) і інш. прыставачныя ўтварэнні ад *jęti (гл. узяць, пяць); зыходнае значэнне слова ўзнаўляецца, як ’рабунак, грабёж’, з далейшым развіццём ’шкода, крыўда’, у сувязі з чым няма падстаў дапускаць запазычанне з іншых моў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Імжа́ 1 ’імгла, дробны дождж’ (ТСБМ, Бяльк., Касп., Гарэц., Др.-Падб.), імга́ ’тс’ (ТСБМ). Рус. дыял. мга, имга́, имжа́, имжи́ца, мжи́ца, мжи́чка, укр. мжа, мжи́чка, польск. mżawka, чэш. mžička, дыял. mžitka. Ад імжыць (гл.). Відаць, ужо ў прасл. *mьga ’імжа, дробны дождж’ поруч з *mьgla ’туман, малапразрыстае паветра’ (гл. імгла), Мяркулава, Этимология, 1973, 59. Імжа́ка (ТСБМ, Мядзв., Шат., Касп., Янк. III; маг., Янк. Мат., 28), мжа́ка, мжак (Мат. Маг.) утворана суфіксам ‑ак‑а ад імжыць. Імжэ́нь (Мат. Маг.) — вытворнае з суф. ‑энь.
Імжа́ 2 ’незлічоная колькасць чаго-н.’ у кантэксце: «што йімжы рыбы» (маст., Весці, 4, 1969, 129). Утворана лексіка-семантычным шляхам ад імжах 1: параўн. паралелізм семантычнай структуры слав. *tьma: ’цемра’ і ’процьма’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
krocie
мн. уст.
1. сотні тысяч (пра грошы);
w karty przegrywał krocie — ён прайграваў у карты тысячы;
2. безліч; процьма; мноства
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
crop1 [krɒp] n.
1. хлеб на ко́рані; пасе́вы;
out of crop незасе́яны, пад па́рам;
under crop засе́яны
2. ураджа́й; жніво́;
a bumper/heavy crop бага́ты ўраджа́й;
two crops of rice a year два ўраджа́і ры́су на год
3. культу́ра;
industrial crops тэхні́чныя культу́ры
4. каро́ткая стры́жка
5. infml мно́ства, бе́зліч, про́цьма;
a crop of questions мно́ства пыта́нняў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
heap1 [hi:p] n.
1. (of) ку́ча, гру́да
2. pl. heaps infml про́цьма, пло́йма
3. infml стары́ аўтамабі́ль, драндуле́т, калыма́га
♦ at the top/bottom of the heap на высо́кай/ні́зкай пазі́цыі ў структу́ры арганіза́цыі або́ грама́дства;
collapse/fall in a heap упа́сці ўсім цяжа́рам і не варушы́цца;
heaps better/more/older BrE, infml зна́чна ле́пшы/бо́льшы/старэ́йшы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
stack1 [stæk] n.
1. стог (сена); тарпа́, сці́рта (саломы)
2. ку́ча, гру́да; шта́бель;
a stack of books стоc кніг
3. infml мно́ства, бе́зліч;
a stack of time про́цьма ча́су
4. ко́мін (фабрыкі)
5. comput. «завіса́нне»
6. pl. stacks кні́жныя палі́цы
♦
a stack of bones AmE ску́ра ды ко́сці;
stacks of the ready ≅ гро́шай ку́ры не клюю́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ги́бель ж.
1. гі́бель, -лі ж., пагі́бель, -лі ж.;
2. в знач. сказ., прост. гі́бель, -лі ж., бе́зліч, -чы ж., про́цьма, -мы ж., мно́ства, -ва ср.;
◊
быть (находи́ться) на краю́ ги́бели быць на краі́ гі́белі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бе́здань, ‑і, ж.
1. Бяздонная прорва, невымерная глыбіня. Вузкая дарога пятляла сярод гор і раптам кідалася ўніз, нібы спяшаючыся на Чортаў мост, каб абысці багну і бездань. Мяжэвіч. Як жа добра цяпер апусціць у самую глыбіню студні дзюбу старога «жураўля», дастаць з цёмнай, страшнаватай бездані цяжкае драўлянае вядро, расплёскаць на босыя ногі сцюдзёную ваду, прыпасці сухімі губамі да мокрай сасновай клёпкі!.. Брыль. // Бязмежная прастора (марская, нябесная). З цёмнай бездані неба зрэдку далятаў ледзь чутны рокат матора. Лынькоў.
2. перан. Вялікая колькасць чаго‑н., што нельга палічыць; безліч, процьма. Бездань найтанчэйшых пачуццяў.
3. перан. Тое, што раздзяляе, раз’ядноўвае каго‑н. з кім‑н.; прынцыповыя разыходжанні паміж кім‑н. у чым‑н. Ад’язджаючы, пятнаццацігадовая дзяўчынка не ведала, якой безданню ляжа паміж ёю і яе названым братам граніца. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)