Сяда́к ’той, хто едзе, наняўшы вазака’ (Нас.), ’пасажыр’ (Ласт., Некр. і Байк., Мат. Гом., Сцяшк. Сл.; парыц., Янк. Мат.), таксама сядо́к ’тс’, ’коннік, вершнік’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Утворана ад сядаць (у павозку, сані і інш.), у пары з ваза́к ’фурман’ (гл.), форма з суф. ‑ок, магчыма, пад уплывам рус.седо́к ’тс’ або яздок, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Passagier
[-'ʒi:r]
m -s, -e пасажы́р
als blínder ~ fáhren* — разм.е́хаць «за́йцам»
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
АЭРО́БУС,
шырокафюзеляжны самалёт для перавозкі вял. колькасці пасажыраў на далёкія адлегласці. Адрозніваецца высокім узроўнем камфорту, а таксама магчымасцю спрошчаных аперацый з багажом (напр., пасажыр можа здаваць багаж або ўзяць яго з сабой і паставіць у спец. адведзеным месцы). Выкарыстанне аэробусаў павялічвае аб’ём пасаж. перавозак (напр., Іл-86 да 350 пасажыраў) пры змяншэнні колькасці рэйсаў і павышэнні бяспекі паветр. руху. Найб. вядомыя на міжнар. лініях аэробусы вытв-сці ЗША, зах.-герм. фірмаў («Боінг», А-310 і інш.).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Sózius
m -, -se
1) камерц. кампаньён
2) пасажы́р на за́днім сядзе́нні матацы́кла
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Dúrchreisende
subm, f -n, -n транзі́тны пасажы́р, падаро́жны, -ная, прае́здны, -ная
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Béifahrer
m -s, - другі́ шафёр (машыны, аўтобуса); пасажы́р, які́ сядзі́ць по́бач з вадзі́целем
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
нездаво́лены, ‑ая, ‑ае.
Які адчувае нездавальненне. Бушмар стаяў, як жывы, у .. [Аміліных] вачах, з ссунутымі брывамі, нездаволены, упарты...Чорны.// Які не атрымаў задавальнення ад каго‑, чаго‑н. Толькі мы адплылі, як да буфетнай стойкі падышоў пахмурны, нечым нездаволены пасажыр.В. Вольскі.Пані Ганна была вельмі нездаволена паводзінамі дзяцей.Бядуля.// Які выражае нездавальненне. Нездаволены позірк. Нездаволены голас. Нездаволены выраз твару.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ínsasse
m -n, -n
1) уст. мясцо́вы жыха́р
2) пасажы́р, сядо́к
3) вя́зень (у турме)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
вы́ткнуцца, ‑ткнуся, ‑ткнешся, ‑ткнецца; зак.
Разм.
1. Паказацца, вылезці, высунуцца. Выткнуцца з-за вугла. Выткнуцца з двара на вуліцу. □ З-за хмары выткнуўся рог месяца.Сачанка.Сядзеў толькі адзін пасажыр-селянін, абапёршыся локцем на свой клунак, з якога выткнулася сякера.Пестрак.
2.перан. Недарэчна ўмяшацца ў якую‑н. справу. А тут яшчэ заўсёды ў такіх выпадках і Волька выткнецца.Васілевіч.
•••
Выткнуцца з языком — сказаць што‑н. не да месца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́яц, за́йца, мн. зайцы́, -о́ў, м.
1. Невялікі звярок з атрада грызуноў, а таксама футра з яго.
Палахлівы як з.
За двума зайцамі пагонішся — ні аднаго не зловіш (прыказка).
2. Безбілетны пасажыр або глядач, што пранік куды-н. без білета (разм.).
Ехаць зайцам (у знач.прысл.).
|| памянш.ласк.за́йка, -і, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.; ужыв. таксама як ласк. зварот да каго-н.) іза́йчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.; ужыв. таксама як ласк. зварот да каго-н.).
|| прым.зае́чы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Заечая натура (перан.: палахлівая).
○
Заечая губа — прыроджанае ненармальнае раздваенне верхняй губы ў чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)