Кудра́ўка ’недагарэлае палена дроў’ (Сцяшк., Мат. АС). Гл. кудра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мазгале́зіна ’сукаватае палена’ (ашм., Сцяшк. Сл.). Балтызм. Параўн. літ. mãzgas ’вузел’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тупя́шка ‘гнілое палена’ (Бяльк.). Магчыма, памылкова прачытанае ў рукапісе туняшка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Карчу́шка ’недагарэлае палена дроў’ (Жыв. сл.), да корч з дэмінутыўным суфіксам ‑ушка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rozpałka
rozpałk|a
ж. распалка, падпалка;
drewno na ~ę — палена для распалкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
усячы́, усяку́, усячэ́ш, усячэ́; усячо́м, усечаце́, усяку́ць; усе́к, -кла; усячы́; усе́чаны; зак., што.
1. Адсякаючы, укараціць; змагчы адсячы (пераважна з адмоўем).
У. касільна.
Палена цвёрдае — не ўсячэш.
2. Урабіць у высечаную адтуліну (спец.).
У. перагародку ў сцяну.
3. перан. Паменшыць колькасць складоў у радку (кніжн.).
У. склад у вершаваным радку.
|| незак. усяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. усячэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расшчапі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -шчэ́піцца; зак.
1. Раскалоцца, раздзяліцца на часткі.
Палена лёгка расшчапілася.
2. Разняцца, раз’яднацца.
Пальцы расшчапіліся.
3. Раздрабіцца, распасціся на часткі (спец.).
Валакно расшчапілася.
4. Раскласціся на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі (спец.).
Эфір расшчапіўся.
5. Распасціся (пра атамы; спец.).
|| незак. расшчапля́цца, -я́ецца і расшчэ́плівацца, -аецца.
|| наз. расшчапле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́чь сов., прям., перен. рассячы́, мног. перассяка́ць;
рассе́чь поле́но рассячы́ пале́на;
рассе́чь па́лец рассячы́ па́лец;
парохо́д рассёк во́лны парахо́д рассе́к хва́лі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Па́скалак ’вельмі дрэннае палена’ (перан.) ’гультай’ (докш., Янк. Мат.; Бір., Шат.), дзярж. пакалак ’дрэннае палена’ (Бір.), ’нятоўстае і маладое палена, зручнае, каб кінуць яго пошыбнем’ (КЭС, лаг.). Паводле лексемы пакалак можна дапусціць роднаснасць яго са словам кол (калок), а прэфікс pa‑ і суфікс ‑ъkъ прыўносяць значэнне ’другасны, несапраўдны’ (Борысь, Prefiks., 53). Але першае — паскалак — семантычна-роднаснае з аскепак (гл.), ’шчэпка, трэска’, карэліц. паскіпаны ’патрэсканы’ (Сцяшк., Сл.), рус. скепать ’расшчапляць, калоць’ з’яўляецца кантамінацыйным утварэннем ηά‑калак і аскепак. Аналагічна ўкр. валынск. паклин і пасклин (паскіл 1, паскʼін’, паемʼінок, пасклʼон) (Казачук, 75).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плашчы́на ’дзверцы ў стаялым вулеі’ (паст., НА, I). Да wuixch (гл.). Параўн. рус. дыял. площина ’плаха, плашка, палена дроў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)